Atrakcje Gniezna. Gniezno to miasto pełne zabytków i historycznych pamiątek. Leży w województwie wielkopolskim.

Gniezno to jedno z najstarszych miast w Polsce oraz jej pierwsza stolica. Niewiele jest w naszym kraju miejsc mogących pochwalić się tak bogatą historią, jak to niewielki miasto w Wielkopolsce. W świadomości Polaków jest ono nierozerwalnie związane z początkiem naszego państwa.

Atrakcje Gniezna i legenda o trzech braciach Lechu, Czechu i Rusie

Wszyscy znamy legendę o trzech braciach Lechu, Czechu i Rusie, lecz dla pewności przytoczę ją w wielkim skrócie.

Troje ludzi wędruje przez las AI

Trzej bracia wędrowali w zamierzchłych czasach przez krainę, pełną lasów i jezior szukając dla siebie miejsca w dalekim, nieznanym świecie.

Lech, najsprytniejszy z nich dostrzegł w oddali zalesioną nizinę, pełną błękitnych jezior i niewysokich wzgórz. Oznajmił, że to idealne miejsce, by się osiedlić i w końcu ustatkować, może nawet coś zbudować, chatę, basztę czy co tam budowano w owych czasach. Widział już oczami wyobraźni, jak pędzi wino z dzikiej róży, obmacuje dzierlatki, poluje i stawia pierwszą na świecie destylarnię.

Pozostali bracia jednak kręcili nosami i w końcu sobie poszli. Lech został. Podobno przekonała go do tego panna z niedalekiego leśnego plemienia, ale to tylko plotki. Mówią one też, że któregoś wieczoru, gdy oboje leżeli zdyszani na plaży, przy jednym z jezior, Lech popatrzył na najwyższe wzgórze w okolicy i powiedział:

To tam uwije dla nas gniazdo.

– No i mamy wyjaśnienie, skąd wzięła się nazwy miasta.

Gniazdko szybko zmieniło się w prawdziwe gniazdo. Potem w sporą osadę aż w końcu na wzgórzu, zwanym wzgórzem Lecha, stanęło miasto. To rozrosło i dziś, podobnie jak Rzym leży na siedmiu wzgórzach.

Pierwsze historyczne informacje o Gnieźnie

Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie Ręcznie pisana księga

Pierwsze wzmianki o Gnieźnie spisał biskup Thietmar w roku 1012. A w roku 1112 Gall Anonim wspomniał o nim w pierwszej Księdze Kroniki Polskiej:

 „…Był mianowicie w mieście Gnieźnie, które po słowiańsku znaczy tyle, co „gniazdo”, książę imieniem Popiel…”

Co do nazwy miasta zdania są podzielone, jak to zwykle bywa wśród historyków. Jan Długosz dla przykładu pisał:

„…Tutaj także znalazł na wysokich i wyniosłych drzewach orle gniazdo i nazwę taką nadał miastu…”

Legenda o Królu Popiele zapewne pojawi się na naszej stronie, lecz teraz wracajmy do Gniezna, a w zasadzie do miejsca, gdzie w przyszłości ma powstać.

Pierwsze ślady ludzi mieszkających na terenach dzisiejszej wielkopolski pochodzą sprzed prawie 10 tysięcy lat. By zabrzmiało, to mądrzej dodam, że była to końcówka paleolitu. Pierwsze odnalezione budowle powstały w wieku VII i były to spore osady plemion zwanych Polanami.

Ludzie ci żyli sobie spokojnie, ganiając po lasach i dobrze się bawiąc. Do chwili, gdy odnaleźli ich przedstawiciele Kościoła Rzymskiego. Obiecankami i groźbami nakłonili jednego z książąt, by ten się ochrzcił, a wówczas wszystko się zmieniło, dla wielu plemion i kultur był to początek końca.

Schemat przedstawiający budowę katedry w Gnieźnie
Schemat przedstawiający budowę katedry w Gnieźnie

Wkrótce po misjonarzach zjawili się germańscy chrześcijanie i zaczęło się nawracanie pogan. Nie było już rozmów i opowieści o miłującym pokój Bogu, za to pojawiło się żelazo i ogień. Słowiańskie krucjaty trwały ponad 250 lat. Starych Bogów zastąpiono nowymi, stare wierzenia i święta przekształcono i pozmieniano ich nazwy. Trudno dziś stwierdzić jakich zbrodni się dopuszczano, gdyż jak wiemy, historię piszą zwycięzcy. Ci ostatni uznali, że Polska zaczęła się po chrzcie Mieszka I, i niech im będzie, choć żal po tym, co zniszczono, pozostaje.

Wyżej wspomniany chrzest miał miejsce właśnie w Gnieźnie i to ono do dziś jest chrześcijańską stolicą Polski. Nawet gdy po spaleniu miasta przez króla czeskiego Brzetysława w roku 1038 i przeniesieniu stolicy do Krakowa, część późniejszych władców wybierała właśnie Gniezno na miejsce koronacji.

Atrakcje Gniezna co robić w mieście i co zobaczyć

Na zwiedzanie miasta mieliśmy zaledwie dzień. Czasu wystarczyło na spacer jego ulicami, wizytę w katedrze Gnieźnieńskiej i atrakcjami wokół niej.

Atrakcje Gniezna i drzwi gnieźnieńskie

Drzwi Gnieźnieńskie to jeden z najcenniejszych zabytków w Polsce. Co ciekawe w najważniejsze kościelne święta wciąż są używane.
Drzwi Gnieźnieńskie to jeden z najcenniejszych zabytków w Polsce. Co ciekawe w najważniejsze kościelne święta wciąż są używane.

Sama katedra, jak to katedra, wzniosła i bogata. Najciekawszym jej elementem są spiżowe Drzwi Gnieźnieńskie wykonane gdzieś w okolicach XI wieku. Jest to jeden z cenniejszych zabytków w Polce, więc na pewno warto je zobaczyć.

Na miejscu zauważyliśmy, że skrzydło prawe różni się od lewego. Jest krótsze i zostało połączone z kilku części, gdy lewe odlano w całości. Prawe ma też nieco inny kolor, trochę jak nie od pary. Przewodniczka wyjaśniła nam, że lewe skrzydło zostało wykonane przez wielkiego mistrza sztuki odlewniczej a prawe przez jego uczniów. Domyślam się, jak wściekły musiał być mistrz, gdy zobaczył tak spartoloną robotę.

Będąc w katedrze, nie zapomnij zejść do podziemi, gdzie zobaczysz grób brata świętego Wojciecha, jednego z patronów Polski. Jest jeszcze wieża z ładnym widokiem na miasto. Niestety w dzień naszej wizyty była zamknięta i nikt nie potrafił wyjaśnić nam dlaczego.

Atrakcje Gniezna i Muzeum Archidiecezjalne w Gnieźnie

Sale muzeum Archidiecezjalnego pełne są pamiątek z dawnych lat. Są tu bezcenne eksponaty mające często ponad 1000 lat.
Sale muzeum Archidiecezjalnego pełne są pamiątek z dawnych lat. Są tu bezcenne eksponaty mające często ponad 1000 lat.

Tuż przy katedrze mieści się kolegiata, czyli zespół średniowiecznych budynków. Wśród nich stoi słynny kościół świętego Jerzego, pamiętacie to ten gość, który zabił smoka. Obok zobaczycie też pięknie odnowiony budynek Muzeum Archidiecezjalnego. I to tam właśnie najbardziej nam się podobało.

Nie jest to typowe muzeum, ale skarbiec katedralny, w którym przechowuje się wszelkie skarby posiadane przez kościół Gnieźnieński. Nie licząc tego na Jasnej Górze i krakowskiego, jest to najbogatszy skarbiec katedralny w Polsce. Cuda tu zgromadzone robią wrażenie i aż dziw bierze, że na straży wszystkich tych niezwykłości stoi jedynie niepozorna Pani, pełniąca również funkcję przewodnika.

Jako że jest to muzeum archidiecezjalne, zbiory w nim wystawione dotyczę przede wszystkim sztuki sakralnej. Zgromadzono tu bogatą kolekcję rzeźb z różnych okresów. Są też zbiory obrazów, medali, monet oraz wiele pamiątek po prymasach Polski.

Ciekawostką jest wystawa portretów trumiennych. W zachodnim świecie w wieku XIX popularne było robienie zdjęć zmarłym członkom rodziny w takich pozach, by przypominali żyjących. Obrazy zgromadzone w muzeum w Gnieźnie przedstawiają twarze zmarłych, którzy również wyglądają żywi. Trochę przerażające pomyślicie? Nie tak bardzo, jak szkatułki na różne części ciała zmarłych zwane relikwiarzami.

Atrakcje Gniezna i muzeum pełne relikwii

Kopia zrabowanego złotego relikwiarza na głowę. Przechowywano w nim głowę świętego Wojciecha. Przez niewielkie szklane otwory można było patrzeć na szczątki jednego z patronów Polski.
Kopia zrabowanego złotego relikwiarza na głowę. Przechowywano w nim głowę świętego Wojciecha. Przez niewielkie szklane otwory można było patrzeć na szczątki jednego z patronów Polski.

W muzealnych gablotach możemy zobaczyć złote relikwiarze z częściami ciała świętego Wojciecha. Ciekawy jest relikwiarz na głowę albo rękę, który wygląda jak stalowa rękawica. Trudno uwierzyć, że do dziś wozi się po świecie części ludzkich zwłok i pokazuje gawiedzi. Jeszcze trudniej uwierzyć, że są wśród nich tacy, co wierzą, że kontakt z tym przynosi szczęście.

Muzeum otwarto w maju w 1991 i od tego czasu odwiedziło je tysiące turystów. Jednak w dniu, w którym my tam byliśmy, inni zwiedzający wzięli chyba wolne. Byliśmy jedynymi klientami tej zacnej instytucji i jako tacy mieliśmy wszystkie sale muzealne wyłącznie dla nas.

Atrakcje Gniezna i zwiedzanie muzeum Archidiecezjalnego w Gnieźnie

W zwiedzaniu muzeum pomaga sprytny i bardzo nowoczesny system audio. Przed wejściem dostajemy urządzenie przypominające smartphone ze słuchawkami. Dzięki czujnikom rozmieszczonym w każdym z pomieszczeń system wie, gdzie właśnie jesteśmy i uruchamia bardzo dobrze nagraną informacje na temat przedmiotów, które nas otaczają.

Ciekawy eksponat, na który warto zwrócić uwagę to kielich świętego Wojciecha. Bardzo stara czara pochodzi prawdopodobnie z okresu, gdy koronowano Mieszka I. Czarę oprawiono w złoto kilka wieków później i powstał piękny kielich. Poza tym bardzo stare rzeźby i przedmioty liturgiczne, a z każdym z nich wiąże się jakaś historia.

Zwiedzanie muzeum to jakieś 2 do 3 godzin, o ile lubisz nacieszyć się tym, co widzisz, a nie jedynie przemaszerować przez sale.

Atrakcje Gniezna i Muzeum Początków Państwa Polskiego

Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie Insygnia władzy

W mieście działa również ciekawe Muzeum Początków Państwa Polskiego, które jakiś czas temu odwiedził Michał z Ewą.

Jeżeli po wyjściu z muzeum i katedry mało wam będzie świętości, możecie zobaczyć stojący w pobliżu Kościół Wniebowzięcia NMP. Jest tam też parę klasztorów i kaplic, lecz my mieliśmy już dość. Przed wyjazdem wpadliśmy jeszcze do uroczej cukierni w samym centrum miasta, gdzie odpoczęliśmy przy kawie i naprawdę dobrym ciastku.

Miasto Gniezno obecnie

Słodycze i ciasta z zamku Czocha

Wpadnijcie do cukierni w centrum miasta, ciastka tam podawane to prawdziwe przysmaki, a kawa w niczym im nie ustępuje.

Pomimo że miasto jest naprawdę piękne i pełne historii to mamy mieszane uczucia. Z jednej strony wszystkie kościoły i instytucje kościelne są wspaniale odnowione i zadbane. Jednak na ulicach, zwłaszcza w miejscach niezwiązanych z kościołem, często mijaliśmy zaniedbane budynki, którym świetności nikt nie próbuje nawet przywrócić. Szkoda, gdyż stare kamienice stojące całkiem blisko ścisłego centrum miast wyglądałyby wspaniale, gdyby ubrać je w nową elewację.

Również rynek miejski, choć ładny nie umywa się do tego z naszych pięknych Chojnic. Pomimo tego oczywiście zachęcamy wszystkich do wizyty w Gnieźnie. Jest to miejsce, gdzie historia Polski, o ile się nie zaczęła, to na pewno nabrała tępa. Miały tu miejsce niezwykłe wydarzenia i warto posłuchać o nich właśnie w tym miejscu.

Atrakcje Gniezna i fakty, informacje i ciekawostki o Gnieźnie

  • Katedra gnieźnieńska była kościołem koronacyjnym królów Polski. Koronowało się w niej pięciu władców: Bolesław Chrobry, Mieszko II, Bolesław Śmiały, Przemysł II i Wacław II.
  • W Gnieźnie zainicjowano zwycięskie powstanie Wielkopolskie na czele z generałem Dąbrowskim.
  • Gniezno ma aż 10 miast partnerskich.
  • Na banknocie dziesięciozłotowym widnieje motyw z posadzki znajdującej się w podziemiach gnieźnieńskiej katedry, a na banknocie dwudziestozłotowym fragment ornamentu z Drzwi Gnieźnieńskich.
  • Przez Gniezno przebiega kilka szlaków turystyczne: Szlak Piastowski, Szlak Romański, Wielkopolska Droga św. Jakuba. Jest też Szlak Pałaców i Dworów Powiatu Gnieźnieńskiego. 
  • Nazwę miasta nosiły między innymi:
    • Pierwszy polski samolot pasażerski PWS 20 z roku 1929.
    • Okręt torpedowy Marynarki Wojennej.
    • Pływający pod Panamską banderą masowiec Gniezno II.
  • Cena biletu do muzeum to wydatek kilkunastu złotych (warto sprawdzić, gdyż w dzisiejszych czasach ceny zmieniają się tak często, że trudno nadążyć).
  • W szczycie sezonu nie radzę pchać się autem do centrum miasta, znalezienie miejsca parkingowego to prawdziwy cud.