Wyspa Murano i Huty Szkła Weneckiego na wyspie Murano, przeniesione tam przed wiekami ze względów bezpieczeństwa.

Legenda głosi, że każdy, kto choćby tylko od czasu do czasu wychodził z domu, prędzej czy później trafi do Wenecji. No nie wiem, podobno wszystkie drogi prowadzą do Rzymu. Do Wenecji jednak faktycznie trafiłem, i to nie w byle jakim czasie. Miasto na wodzie odwiedziliśmy w okresie słynnego karnawału w Wenecji.

Wyspy Murano w Wenecji i słynne huty szkła.

O wspaniałych weneckich maskach, zwyczajach i karnawałowych tradycjach Wenecjan pisaliśmy już na Naszych Szlakach. Dziś chcę opowiedzieć o miejscu niezwykłym, którego nie wolno pominąć zwiedzając Wenecję.

Wyspa Murano i szybka historia szkła w Wenecji

Wenecja to nie tylko karnawał i kanały zamiast ulic. Miasto znane jest już od ponad tysiąca lat z produkcji szkła użytkowego i ozdobnego. Szkło, a w zasadzie substancje szkło podobne znane są ludziom od zarania dziejów.

Rzymski historyk Pliniusz opisał historię, w której marynarze feniccy zupełnie przypadkowo wynaleźli sposób pozyskania szkła:

Gęsie pióro

Do wydarzenia miało dojść, na którejś z piaszczystych plaż dzisiejszej Libii. Marynarze po silnym sztormie i utracie kilku statków wylądowali na stałym lądzie. Dla dodania sobie otuchy rozpalili wielkie ognisko. 
Ogień podsycano kilka dni, drewnem z rozbitych okrętów. Gdy pozostałe łodzie naprawiono, tuż przed ponownym wypłynięciem w morze ze zdziwieniem zauważyli, że pod warstwą popiołu powstałego w wyniku palenia drewna, piasek zeszklił się i powstała płaska tafla czegoś twardego i przepuszczającego światło.
Wśród załogi jednego z fenickich okrętów znalazł się ktoś, kto tę ciekawostkę zapisał. Potem poszło już z górki. Zaczęto topić piasek i gdy ten stawał się plastyczną masą, wypełniano nim formy.

Tak o powstaniu szkła pisał Pliniusz, a jak było naprawdę? Nikt tego nie wie!

Co robić w Wenecji i co zobaczyć oraz ile to kosztuje

Początki szkła na wyspie Murano oczami historyków

Najwcześniejsze teksty mówiące o wytopie szkła, pochodzą z kamiennych tablic odkrytych w Asyrii. Opisano tam pierwsze, nieporadne próby uzyskania szkła przejrzystego i twardego. To używane wcześniej nie przypominało w niczym tego, jakiego używamy dzisiaj.

Pierwsze wytapiane przez ludzi szkło było chropowate, mętne i kruche. Jak głoszą teksty na tablicach z Asyrii:

Gęsie pióro

… substancja uzyskana jest krucha i mężczyzna może ją w palcach kruszyć. Poza tym jest jak by brudna i słońce ledwie przez nią przechodzi…

Tak właśnie wyglądało ówczesne szkło. Było zanieczyszczone, chropowate, ledwo przejrzyste z nierówną powierzchnią i bardzo kruche. Technikę wytopu unowocześnili Egipcjanie i to oni jako pierwsi zaczęli używać szklanych naczyń.

Wiedzę tą zdobyli w końcu Grecy a po nich Rzymianie i reszta Europy. Zastanawiające jest to, że w owych czasach świat rozwijał się daleko od nas. Można chyba powiedzieć, że byliśmy takim Trzecim Światem starożytności.

W owych odległych czasach szklane wyroby były jednym z bardziej luksusowych towarów, jakim handlowano. Dopiero w wieku XIX, gdy rozwój przemysłu zmienił oblicze świata, szkło spowszedniało.

Wracajmy do Wenecji i słynnych szklanych hut na wyspie Murano

Pierwsze ślady produkcji szkła na terenie Wenecji pojawiają się jeszcze w VII wieku.  W wieku XII po kilku spektakularnych, lecz niszczycielskich pożarach w centrum miasta, wywołanych przez warsztaty szklarskie, mocą dekretu władz państwa–miasta, jakim wówczas była Wenecja, produkcja przeniesiona została na okoliczne wyspy, a szczególnie wyspę Murano.

Wenecja we Włoszech, wyspy murano, huty szkła, szklane dzieła sztuki, szklany Picasso, kolorowe wyroby szklane.
Artyści z wysp Murano prześcigają się w wymyślaniu nowych form, kolorów i postaci dzieł nad, którymi pracują.

To tutaj nastąpił niebywały rozwój techniki wytopu kamionki. Zamiast dawnych matowych i kruchych tafli pojawiły się pięknie przejrzyste szklane przedmioty. Poprawiono też techniki dmuchania szklanej masy.

Na dworach Europy pojawiły się cudownie kolorowe i misterne flakony, w których damy przechowywały perfumy i olejki. Nierzadko sama buteleczka warta była więcej niż drogie pachnidła w niej trzymane.

Pierwsze szklane warsztaty w Wenecji

Powstały pierwsze warsztaty specjalizujące się w produkcji artystycznej. Tworzono w nich słynne do dziś lampy, klosze i ozdoby szklane. Tutaj też odkryto sposoby barwienia szklanej masy. Metodą prób i błędów, starzy mistrzowie z Wenecji rozpoczęli nowy rozdział w szklanej historii świata.

Odkryto, że dodając do rozgrzanej masy odpowiednią ilość związków metali, uzyskuje się różne kolory. Na przykład, gdy dodać żelaza, szkło zabarwi się na zielono, a po manganie i niklu na fioletowo. Piękny kolor rubinowy uzyskuje się, dodając do masy szklanej roztwory złota. Szybko stworzono przepis na pełną paletę barw.

Potrójna maska wenecka
Maski weneckie – karnawał w Wenecji.

Podczas prac odkryto również, że dodając pewne substancje w ściśle dobranych proporcjach, można zwiększać trwałość i wytrzymałość końcowego produktu. Tą samą drogą, dawni hutnicy odkryli szkło kryształowe i mocne szkło hartowane.

Poza barwieniem opracowano tu wiele technik zdobniczych. Te bardziej znane to filigran, czyli łączenie dwóch różnych kawałków szkła. Inne metody zdobienia używane do dziś to emaliowanie i grawerowanie, a także złocenie i prążkowanie. Poza tymi bardziej znanymi opracowano dziesiątki mniej popularnych i niesamowicie skomplikowanych metod zdobniczych. Są one często przechowywane w starych rodzinach szklarskich jako cenne tajemnice po dziś dzień.

Przedmioty produkowane na wyspach Murano podbiły szybko cały ówczesny świat.

Wyspa Murano potocznie zwana Szklaną Wyspą

Murano jest to grupa siedmiu, niewielkich wysp, po których możemy swobodnie poruszać się, wykorzystując ku temu dziesiątki mostów rozpiętych pomiędzy nimi.

W wieku XIII osiedlili się tutaj wszyscy znaczący szklarze z Wenecji. Mistrzowie owi posiadali wówczas bardzo wysoki status społeczny. Jako jedna z niewielu grup poza szlacheckich mieli prawo noszenia mieczy, a także mogli wiązać się przez małżeństwo ze starymi rodami.

Szklarze z wysp Murano w Wenecji tworzą misterne i niepowtarzalne szklane cuda.
Szklarze z wysp Murano w Wenecji tworzą misterne i niepowtarzalne szklane cuda.

Wszystkie te przywileje wiązał jednak jeden, niepodlegający dyskusji warunek. Pod karą śmierci nie wolno było im wyjeżdżać z Republiki. Wszystko po to, by chronić monopol kraju na wysoko gatunkowe wyroby ze szkła.

Jak to jednak często bywało w takich okolicznościach, wielu co odważniejszych decydowało się na ucieczkę. Takim to sposobem w nielicznych miejscach Europy powstawały warsztaty rozwijające własne metody produkcji szkła.

Produkcja szkła weneckiego pozostała tajemnicą

Jednak z reguły władzom Republiki Weneckiej udało się przez całe stulecie zachować w tajemnicy starą sztukę produkcji szkła ozdobnego. W tym samym czasie w Wenecji doprowadzono do perfekcji wytwarzanie szkieł kryształowych, szkła barwionego czy też szkła krytego emalią.

Szklane balony z wysp Murano w Wenecji. Blog podróżniczy Nasze Szlaki
Przedmioty produkowane na wyspach Murano w Wenecji są misterne i bardzo delikatne.

Mniej więcej w tym okresie na wyspach Murano wynaleziono słynne weneckie lustro. Jest to tafla szkła pokrytego z jednej strony cienką warstwą metalu. Gdyby była ona nieco tylko grubsza, mielibyśmy zwykłe lustro. By takie prawie lustro zdało egzamin, potrzebne są dwa pomieszczenia. Jedno musi być bardzo silnie oświetlone a drugie ciemne.

Osoby znajdujące się w jasnym pomieszczeniu widzą w tafli szkła jedynie własne odbicie, lecz ci stojący po drugiej stronie w pomieszczeniu ciemnym, mogą obserwować tych pierwszych jak zza zwykłej szyby.

Wszyscy pamiętamy przesłuchania podejrzanych z dawnych amerykańskich kryminałów. Dziś używa się kamer i monitorów, choć zakładam, że są jeszcze miejsca, gdzie w ścianach montuje się stare, dobre weneckie lustra.

Muzeum sztuki szklarskiej na Murano Museo Vetrario

Na jednej z wysp Murano, znajdziemy niezwykłe muzeum poświęcone sztuce szklarskiej. Museo Vetrario – to jedno z nielicznych tego typu miejsc na świecie. Można tu znaleźć informacje na temat historii i rozwoju opisanej wyżej dziedziny sztuki i przemysłu. Przedstawiono i udokumentowano większość wynalazków, jakie dokonały się w tej dziedzinie na przestrzenie wieków.

Szkło z wysp Murano

Znajdziecie tu też bezcenne przykłady szklanych dzieł sztuki od tych najstarszych, aż do współczesnych produkcji. Muzeum powinno być pierwszym miejscem na waszej liście atrakcji do zobaczenia na wyspach Muruano.

Poza muzeum na powierzchni wysepek Murano rozsiane są małe rodzinne warsztaty i huty szkła. Wytwarza się w nich drobne przedmioty i ozdoby. W wielu miejscach przewidziano możliwość obserwacji szklarzy i dmuchaczy szkła podczas pracy. Widok bardzo ciekawy.

Oczywiście huty to nie wszystko, co oferuje Murano. Są tam piękne zabytki i wiele miejsc, gdzie zwykły spacer jest wielką przygodą.

Wyspa Murano i jej najważniejsze zabytki

  • Katedra Santi Maria e Donato – piękny zespół katedralny w stylu romańskim.
  • Kościół San Pietro Martire
  • Wspomniane wcześniej Muzeum Palazzo Giustinian
  • Podobała nam się także latarnia morska Faro di Murano z roku 1934.

Wyspa Murano podsumowanie wyprawy

Jeżeli tylko uda wam się wygospodarować dzień podczas pobytu w Wenecji lub jej okolicy, bez wahania płyńcie na wyspę Murano. Nawet jeżeli nie interesuje was historia rzeczy, które otaczają nas na co dzień to piękno produkowanych tam misternych, szklanych drobiazgów na pewno wam się spodoba.

Wyspa Murano porady praktyczne oraz przydatne informacje

  • Na wyspę Murano z Wenecji dostaniemy się oczywiście drogą wodną. Co kilkanaście minut, z wielu punktów w mieście odpływają wodne autobusy. Poza nimi są jeszcze taksówki, oczywiście również wodne i nieco droższe.
  • Podróż łodzią na wyspy trwa około pół godziny.
  • Przystanki autobusowe, przy których zatrzymują się łodzie, najczęściej położone są na pływających pomostach. Trzeba uważać, gdy gdzieś blisko przepływają motorówki, pomosty te potrafią nieźle kołysać.
  • Transportem publicznym zarządza firma o nazwie ACTV i to takich łodzi należy wypatrywać. Inni prywatni przewoźnicy są znacznie drożsi.
  • Bilet musimy skasować jeszcze przed wejściem na pokład łodzi. Na pomostach stoją specjalne, służące ku temu maszyny.
  • W szczycie sezonu transport wodny jest bardzo przeciążony. Często nie uda nam się dostać na pierwszy autobus, który się pojawi. Uzbrójmy się w cierpliwość i poczekajmy na następny.

Ceny biletów w Wenecji

Ceny biletów w dzisiejszych czasach zmieniają się niemal z dnia na dzień. Dlatego też proponuję wejść na stronę Internetową, na której znajdziesz zawsze aktualne ceny, często w ciekawej promocji.

Dzieciaki do szóstego roku życia nie płacą za przejazd.

Cennik ten nie obowiązuje na trasie z miasta na lotnisko oraz do specjalnych punktów w mieście jak na przykład kasyna czy teatry. Każda z takich tras ma własny cennik, pamiętajcie, by to sprawdzić.

Wyspa Murano fakty, informacje i ciekawostki

  • Warszawska dzielnica Muranów wzięła swą nazwę pośrednio właśnie od wysp Murano w Wenecji.
  • W naturze szkło pojawia się dość często. Takim naturalnym szkłem jest na przykład obsydian, czyli szkło wulkaniczne.
  • Najstarsza huta szkła w Polsce wspomniana została w zapiskach jednego z biskupów poznańskich w roku 1310.
  • Słynna Polska huta szkła NIEMEN założona w roku 1891 produkował szkło ozdobne, które wysyłane było niemalże na cały świat. Wyroby szklane z NIEMENA są bardzo cenne wśród kolekcjonerów.
  • Metodę produkcji idealnie płaskich tafli szklanych wynaleziono dopiero w roku 1952 w Anglii. Wcześniejsze tafle szklane stosowane w oknach były często niedoskonałe i pofałdowane. Obecnie rozgrzaną masę szklaną wylewa się na płynną cynę, dzięki czemu powierzchnia tak uzyskanej tafli jest niemal idealna.
  • Szkło jako jedyna substancja zaczyna się topić w temperaturze zera absolutnego. Wynika to z jego nietypowej budowy cząsteczkowej.
  • Laureat nagrody Nobla Philip Anderson pisał o szkle: Natura szkła, i jego zasady wewnętrznych przemian jest najbardziej interesującą i nierozwiązaną sprawą w fizyce ciał stałych.

Wersja angielska artykułu