Biblioteki to świątynie ludzkiej wiedzy, w których przechowuje się wszystko to, co ludzie uznali za godne do zachowania na przyszłość. Pierwsze biblioteki pojawiły się niemal w tym samym czasie, gdy ludzie po raz pierwszy zaczęli zapisywać swą wiedzę i obserwacje.
Uważa się, że najstarsze biblioteki, pochodzące ze świata starożytnego, powstały w Mezopotamii i Egipcie. To w tej części świata rodziła się wiedza i kwitła kultura, która ukształtowała nasz dzisiejszy świat.
Słynne biblioteki starożytnego świata
Starożytność była jak małe dziecko, które dopiero uczy się otaczającego go świata. Pierwsze nieporadne próby zrozumienia sił natury oraz przyswajanie nowej wiedzy, doprowadziły do powstania pisma i miejsc, gdzie owe zapiski przechowywano.
Biblioteki sumeryjskie
O pierwszych bibliotekach wspominają sumeryjskie legendy, po części potwierdzone współczesnymi wykopaliskami. Przypuszcza się, że już 25 tysięcy lat przed Chrystusem, starożytni Sumeryjczycy zbierali w świątyniach pisma wykonane na glinianych tablicach.
Zawarta na nich wiedza mówiła o matematyce, meteorologii oraz o sumeryjskich wierzeniach. Odnalezione na tamtych terenach pisma mówią między innymi o historii potopu i Arce Noego. Oczywiście historia potopu znana była w starożytności doskonale i opowiadano ją w niezliczonej liczbie wersji. Ostatecznie jedna z nich trafiła na stronice Biblii.
Biblioteka Asyryjskia
Następna była Asyria, w której król wojownik – Ashurbanipal założył słynną bibliotekę, wierząc, że zebrana w niej wiedza pomoże mu zdobyć ogromną potęgę. Podobno król nie tylko studiował wiedzę zapisaną w wielu językach, ale także sam opisywał własne dzieje i historie, których był świadkiem.
Jego dążenie do zdobywania wiedzy było tak silne, że wysyłał zbrojnych emisariuszy w najodleglejsze zakątki znanego wówczas świata, by ci zwozili na jego dwór wszystkie napotkane pisma oraz ludzi, którzy potrafili je przeczytać.
Słynna sentencja „wiedza to potęga” pochodzi właśnie z ust Ashurbanipala, który podobno zebrał w swojej bibliotece ponad 30 tysięcy glinianych i kamiennych tablic z najprzeróżniejszymi tekstami.
Aleksander Wielki i jego biblioteka Aleksandryjska
Aleksander Wielki, zwany Zdobywcą i Niezwyciężonym, był pod ogromnym wrażeniem legend o bibliotece Ashurbanipala. Również i on rozumiał, że wiedza to potęga, dlatego też postanowił założyć własną bibliotekę na wzór tej asyryjskiej.
Niestety wielki wódz nie dożył ukończenia prac nad siedzibą biblioteki, nazwanej jego imieniem. Została ona dokończona przez Demetriusza z Faleronu, który był uczniem samego Arystotelesa.
Mówi się, że to dzięki owej bibliotece Aleksandria stała się centrum kulturalnym i naukowym całego starożytnego świata. W czasach największego rozkwitu, biblioteka w Aleksandrii posiadała ponad 400 tysięcy przeróżnych pism i tekstów.
Biblioteki w starożytnej Grecji
Najsłynniejsze i największe biblioteki starożytności mieściły się oczywiście w Grecji. To tam powstały zbiory ksiąg Polikratesa z wyspy Samos oraz Pizystrata w samym sercu Grecji – Atenach. Starożytne zapiski mówią o ogromnych zbiorach pism opowiadających o ówczesnym, znanym ludziom świecie. Działo się to na początku V wieku przed naszą erą.
Również w Grecji otwarto pierwszą na świecie bibliotekę publiczną. Założył ją najsłynniejszy z filozofów – Platon. Mieściła się ona w Akademii Platońskiej, zwanej w grece akademeia. Szkoła działała od roku 387 przed naszą erą, do czasu, gdy dwieście lat później Rzymianie splądrowali stolicę Grecji.
Akademia Platońska zajmowała się przede wszystkim matematyką, filozofią oraz naukami przyrodniczymi. Taka też tematyka przeważała w zebranych tam księgach. Niestety, sama biblioteka jak i wiele innych, greckich skarbów, została zniszczona, a zebrane w niej pisma rozkradzione lub zaginęły.
Biblioteki w starożytnym Rzymie
Początkowo Rzymianie podchodzili do dzieł literackich nieufnie i traktowali je z lekceważeniem, a nawet pogardą. Cała rzymska machina skierowana była na podbój i rozwój państwa. Dopiero po zajęciu bardziej rozwiniętych kulturowo ludów, mieszkańcy Wiecznego Miasta, docenili siłę płynącą z wiedzy.
Podobno to właśnie wiedza i sztuka były najcenniejszymi dobrami, jakie Rzymianie zdobyli w Grecji. Niewiele ponad sto lat po podbiciu greckiego świata, w Rzymie powstała pierwsza w cesarstwie biblioteka, przypominająca ateńską. Założył ją konsul i pisarz rzymski Gajusz Azyniusz Pollion na początku pierwszego tysiąclecia. Był to okres, gdy Rzym wchłaniał jak gąbka kulturę grecką, a z czasem jej wpływy stały się widoczna na każdym niemal kroku.
Rzymianie jako pierwsi zaczęli handlować książkami, podobnie jak każdym innym towarem. Z czasem pojawiły się pierwsze księgarnie, co doprowadziło do szybkiego rozpowszechnienia się wiedzy pisanej. Popularne stało się gromadzenie ludzi przy bibliotekach i księgarniach, gdzie bibliotekarze czytali głośno najpopularniejsze dzieła.
Słynne biblioteki średniowiecza
Również średniowiecze było okresem, w którym ceniono siłę płynącą z wiedzy. Tym razem jednak dostrzegano także zagrożenia, jakie mogło nieść za sobą zdobywanie informacji. Okres mrocznych wieków, gdy kościół sprawował faktyczną władzę na dworach niemal wszystkich królestw Europy, był czasem, w którym pojawili się cenzorzy w habitach władni temu, by segregować wiedzę na dostępną oraz na tą zakazaną.
Księgi uznane za zakazane palone były na wielkich stosach, często razem z ich twórcami. Z czasem jednak władze kościoła uznały palenie ksiąg za barbarzyństwo i stworzono pierwsze działy w bibliotekach, które zawierały zbiory ksiąg zakazanych.
Biblioteka w Cezarei
Biblioteka ta uważana jest za jedną z największych bibliotek z początków chrześcijaństwa. Została założona przez pisarza starochrześcijańskiego Orygenesa, który zasłyną z cenionych dziś komentarzy do Pisma Świętego, Orygenes przez wielu uważany jest za jednego z Ojców dzisiejszego Kościoła.
Bibliotek w Cezarei posiadała największe zbiory dzieł chrześcijańskich. Najcenniejsze dzieła, jakie przechowywane były w bibliotece to: Hexapla, Ewangelia Hebrajczyków, Kodeks Watykański oraz Kodeks Synajski. Wiele bezcennych dzieł zaginęło w mrokach dziejów i pozostały po nich jedynie wzmianki w innych pismach.
Zniszczenie biblioteki w Cezarei jest bardzo tajemnicze i do dziś nie wyjaśnione. Oficjalnie uważa się, że zniszczyli ją Persowie lub Saracenii w VII wieku. Jednak nie ma na to żadnych dowodów, a zapiski w ówczesnych dokumentach zostały zamazane lub zniszczone.
Jedna z teorii mówi, że to Kościół sam zniszczył zbiory biblioteki, gdyż zebrana tam wiedza świadczyła o nieprawdziwości i fałszu głoszonych przez niego prawd.
Królewska biblioteka w Aksum
Biblioteka w afrykańskim państwie Aksum, znana jest przede wszystkim z posiadania Księgi Henocha, Księga ta opisuje wizje oraz sny i objawienia proroka Henocha. Opowiada ona o podróży proroka do nieba oraz o tym co tam zobaczył.
Kościół rzymsko-katolicki odrzuca teksty księgi jako część Pisma Świętego i jedynie Koptyjski Kościół Prawosławny traktuję Księgę Henocha jako część Biblii.
Niestety sama biblioteka nie przetrwała do czasów nowożytnych.
Biblioteka Watykańska
Biblioteka Watykańska działa od roku 1448, a założona została przez papieża Mikołaja. Zbiory Biblioteki Watykańskiej uważane są za jedne z najważniejszych i najcenniejszych w historii świata.
Zapiski opowiadające o powstaniu Publicznej Biblioteki Rzymu mówią o niespełna czterystu wolinianach i pismach zebranych w murach instytucji na samym początku jej istnienia. Obecnie w przepastnych salach Bibliotheca Apostolica Vaticana mieści się niemal półtorej miliona woluminów.
Ponad 70 tysięcy pozycji w Bibliotece Watykańskiej zajmują manuskrypty, a reszta to książki drukowane. W posiadaniu Watykanu znajdują się niezliczone dzieła, powstałe na przestrzeni całych wieków. Są tam pierwsze wydrukowane księgi oraz ich późniejsze, dopasowane do potrzeb wydania.
Ciekawe jest to, że dostęp do biblioteki i jej oryginalnych dzieł może mieć każdy, kto odpowiednio uzasadni swoją potrzebę. Musi ona być jednak przekonująca na tyle, by poruszyć Wielkiego Bibliotekarza Świętego Kościoła Rzymskiego. Łatwiej jest oczywiście zdobyć fotokopie konkretnych ksiąg i dokumentów. Można to zrobić za pomocą specjalnej strony internetowej. Oczywiście dotyczy to tylko oficjalnie dostępnych materiałów. Wiele teorii spiskowych mówi o zamkniętych, tajnych zbiorach pism. Według tych plotek Watykan posiada dowody na istnienie życia pozaziemskiego, a nawet spisane relacje ze spotkań hierarchów kościoła z obcymi.
Inne legendy opowiadają o zakazanych księgach, dzięki którym możliwe jest nawiązanie kontaktu z siłami ponad naturalnymi, a nawet z samym Bogiem.
Oczywiście to tylko legendy, lecz faktem jest, że istnieją w Watykanie zbiory, a nawet całe poziomy w podziemiach, do których nie dopuszcza się nikogo poza najpotężniejszymi postaciami kościoła.
Wielkie Biblioteki świata obecnie
W czasach nowożytnych, podobnie jak we wszystkich poprzednich, wiedza jest wartością bezcenną i gromadzenie jej, jest nie tylko fanaberią, ale obowiązkiem każdego państwa.
Przez ostatnie stulecia powstało wiele zbiorów książek, dzięki którym można poznać nawet najodleglejszą ludzką historię czy ideę.
Biblioteka Kongresu USA
Biblioteka Kongresu Amerykańskiego działa od 1800 roku w Waszyngtonie. Obecnie biblioteka ta, jest również Biblioteką Narodową Stanów Zjednoczonych Ameryki. Niemal wszystkie zebrane w niej woluminy dostępne są dla każdego Amerykanina. Jednak jej główną rolą, jest służenie wiedzą Kongresowi Amerykańskiemu.
Biblioteka w Waszyngtonie została zatwierdzona i powołana do życia przez prezydenta Johna Adamsa.
Początkowo zbiory tej instytucji nie były zbyt okazałe. Po pierwszych zakupach, na bibliotecznych pułkach stało zaledwie 700 książek i kilka starych map. Obecnie Biblioteka Kongresu może poszczycić się ponad 170 milionami książek oraz wszelkiej maści pism i manuskryptów. Od roku 1928 bibliotek ma nową siedzibę, niezależną od kongresu i stopniowo powiększa swój metraż.
Wielkim przełomem było wprowadzenie w Bibliotece Kongresu systemu komputerowego w latach 60tych poprzedniego wieku. Dodatkowo, specjalnie na potrzeby tej instytucji, stworzono nowy format katalogowania zbiorów o nazwie MARC (machine-readable cataloging). Z czasem system ten stał się światowym standardem.
Dla nas odwiedziny w Bibliotece Kongresu w Waszyngtonie było wielkim przeżyciem i niesamowitą przygodą. Jeżeli tylko trafi Wam się okazja, koniecznie wstąpcie do tej jednej z największych bibliotek świata.
Biblioteka Kongresu Amerykańskiego ciekawostki
- Biblioteka Kongresu jest obecnie największą biblioteką jaka istnieje na świecie.
- Biblioteka została powołana do życia w roku 1800.
- Pierwszą siedzibą biblioteki był Kapitol.
- W roku 1815 Kongres Amerykański zatwierdził zakup zbiorów biblioteki Thomasa Jeffersona za kwotę 23 959 dolarów. Zawierała ona niemal 6500 książek.
- Thomas Jefferson część sumy, jaką uzyskał ze sprzedaży swojej kolekcji książek przeznaczył na spłatę długu zaciągniętego u Tadeusza Kościuszki, który był jego dobrym przyjacielem.
- Obecnie Biblioteka Kongresu mieści się w kilku budynkach.
- Do zasobów biblioteki mają dostęp naukowcy z całego świata.
- Wszystkie budynki biblioteki połączone są podziemnymi korytarzami. Dzięki temu za pomocą specjalnego, pneumatycznego systemu, książki mogą być dostarczane w wybrane miejsce w ciągu zaledwie kilku minut.
- Czytelnia Biblioteki Kongresu mieści się w budynku Johna Adamsa, który powstał w roku 1938.
- Hol biblioteki robi ogromne wrażenie. Jest on bogato zdobiony i znajduje się w nim wiele kolumn, łuków oraz schodów.
- W głównym gmachu biblioteki mieści się Apartament Bibliotekarza Kongresu. Jest to zespół pomieszczeń, w którym urzęduje wielki bibliotekarz. Tam również przyjmuje on znamienitych gości, którzy chcą przejrzeć biblioteczne zbiory.
Biblioteka Instytutu Peabody’ego w USA
Biblioteka George’a Peabody’ego w Baltimore uważana jest za jedną z najpiękniejszych, istniejących obecnie instytucji tego typu. Jej wnętrze przypomina raczej ekskluzywny teatr lub galerię sztuki.
Wnętrze biblioteki w Baltimore jest otwarte i podzielone na pięć kondygnacji, a każda z nich wypełniona jest po brzegi książkami. Na chwilę obecną na pułkach biblioteki mieści się ponad 300 tysięcy książek.
Bibliotek zbudowana została w roku 1878. Zaprojektowano ją tak, by światło słoneczne zalewało jej wnętrze poprzez szklany, finezyjnie zdobiony dach. Całe wnętrze wykonane jest z drogiego marmuru w kolorze czerni i bieli, a zdobienia mają kolor złota. Pomieszczenia biblioteki są tak urocze, że często wykorzystuje się je jako tło do przeróżnych produkcji filmowych i fotograficznych.
Peabody Institute w Baltimore ciekawostki
- Biblioteka George’a Peabody w Baltimore mieści się w słynnym Instytucie Muzycznym w Peabody.
- Biblioteka jest częścią zbiorów specjalnych biblioteki Sheridana na Uniwersytecie Johna Hopkinsa.
- Budynek biblioteki uważany jest za jeden z najładniejszych w tej branży.
Biblioteka Narodowa w Paryżu
Biblioteka Narodowa Francji mieści się w Paryżu, a jej historia sięga daleko w przeszłość bo aż do roku 1368. Jej założycielem był król Karol V, a pierwszą siedzibą pałac w Luwrze.
Biblioteka Narodowa w Paryżu gromadzi wszystkie publikacje, jakie zostały wydane we Francji. Obecnie jest w niej 13 milionów książek i rękopisów, tych ostatnich jest ponad 110 tysięcy.
Od roku 1996 biblioteka ma nową siedzibę. Jest nią ogromny kompleks zbudowany przy ulicy Rue de Tolbiac noszący imię Site Francois Mitterranda.
Dodatkową działalnością Biblioteki Narodowej Francji jest gromadzenie monet i medali, ale to już inna historia.
Biblioteka Narodowa Francji ciekawostki
- Biblioteka Narodowa Francji działa od roku 1368.
- Szybki rozwój biblioteki nastąpił za czasów Franciszka I. Wydał on specjalny dekret, który nakazywał wydawcą i drukarzom dostarczenie do bibliotek nieodpłatnie egzemplarza każdej wydanej przez nich książki.
- Biblioteka dostępna jest do publicznego użytku od roku 1692.
- Jako jedyna instytucja we Francji, Biblioteka Narodowa nie ucierpiała zupełnie nawet podczas najburzliwszych okresów, jakie nawiedziły Francję. Mowa tu o Rewolucji Francuskiej, Komunie Paryskiej oraz obu wojnach światowych.
- Od 1996 roku biblioteka ma nową siedzibę.
- Roczny budżet biblioteki na utrzymanie oraz zakupy nowych książek wynosi ponad 150 milionów.
- W bibliotece zebrało się przez wieki ponad 13 milionów książek i woluminów.
Biblioteka w Klasztorze na Strahowie w czeskiej Pradze
Biblioteka klasztorna w Pradze nazywana jest Pomnikiem Narodowego Piśmiennictwa. Powstała ona w roku 1953 i zajmuje gmach starego klasztoru.
To w tej właśnie bibliotece znajdują się najcenniejszy księgozbiór w Czechach, a niektórych pozycji zazdroszczą najszacowniejsze instytucje bibliotekarskie na świecie.
Biblioteka podzielona jest na trzy podstawowe działy: teologiczny, filozoficzny oraz ogólny. Wnętrze biblioteki jest urzekająco piękne. Pełno tam zdobień i bogatych fresków. Najpiękniejsze malowidło oglądać można w dziale filozoficznym. Zdobi go fresk Franza Antona Maulbertscha o nazwie Duchowe Dzieje Ludzkości.
Biblioteka na Strahovie ciekawostki
- Biblioteka na Strahovie w Pradze jest jednym z najbardziej turystycznych miejsc w mieście.
- Sala Filozoficzna w bibliotece na Strahovie jest ogromna. Jej gabaryty to 32 metry długości, 10 metrów szerokości i 14 metrów wysokości.
- Najbardziej znaną salą jest Sala Teologiczna. Ozdobiona jest fantastycznymi freskami i malowidłami.
- Wstęp do biblioteki kosztuje 150 czeskich koron czyli jakieś 27 złotych.
Biblioteka Escorial w Madrycie
Biblioteka w Madrycie została oddana do użytku w roku 1584. Budowa siedziby biblioteki trwała aż 21 lat, lecz obecnie gmach siedziby uważany jest za jeden z klejnotów Madrytu.
W budynku mieszczą się aż trzy różne biblioteki lecz najważniejszą jest Główna Sala Reprezentacyjna. Na bogato zdobionych ścianach i sufitach, wśród bajecznie kolorowych fresków dostrzec można siedem wiodących sztuk naukowych. Są to: matematyka, astronomia, geometria, gramatyka, muzyka oraz retoryka i dialektyka.
Wnętrze biblioteki jest przepiękne i kojarzy się raczej z pałacem niż z biblioteką czy inną instytucją publiczną.
Chińska Biblioteka Narodowa
Chińska Biblioteka Narodowa jest największym zbiorem książek w Azji. Zawiera niemal 30 milionów książek.
Biblioteka w Pekinie została założona w roku 1909. Zebrane książki obejmują wydania w ponad 100 językach z niemal wszystkich okresów istnienia pisma.
Ciekawostką jest to, że w jednym z historycznych działów biblioteki zgromadzono kilkaset manuskryptów zapisanych na żółwich skorupach. Jest to największy zbiór tego rodzaju pisma.
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie
Również Polska może pochwalić się niezwykłą biblioteką, która mieści się przy Uniwersytecie Warszawskim.
Bibliotekę oddano do użytku w roku 1816 i jest jedną z największych w Polsce, a przy okazji jedną z bardzie interesujących. Gmach biblioteki jest lekko przytłaczający, ale jak przypuszczam było to założeniem jej twórców.
Wewnątrz gmachu dostrzec można zderzenie nowoczesności z tradycją. Widać to szczególnie przy połączeniu nowoczesnych stanowisk komputerowych ustawionych w otoczeniu starych woluminów.
Dużą ilość światła w bibliotece zapewnia szklany dach, na którym urządzono wspaniały ogród botaniczny. Jest to jeden z największych ogrodów dachowych w Europie.
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie ciekawostki
- Biblioteka powstała jako część Uniwersytetu Warszawskiego w roku 1816.
- Podczas zaborów Biblioteka Uniwersytecka była przenoszona w różne miejsca. Ostatecznie zbiory wróciły w oryginalne miejsce w roku 1915 po opuszczeniu Warszawy przez Rosjan.
- Od roku 1999 biblioteka posiada nową siedzibę, która mieści się przy ulicy Dobrej i Lipowej w Warszawie.
- W roku 2001 prezydent Stanów Zjednoczonych Ameryki wygłosił przemówienie w nowym gmachu biblioteki.
- Od roku 2019 w bibliotece działa system samoobsługowy.
- Tuż przed II Wojną Światową biblioteka posiadała blisko milion książek.
- Podczas działań wojennych ponad 15 procent zbiorów biblioteki zostało utraconych w wyniku grabieży lub zniszczenia.
- Budynek zajmuje powierzchnię 64 tysięcy metrów kwadratowych.
Najważniejsza i najpiękniejsza biblioteka na świecie
Najważniejszą i najpiękniejszą biblioteką na świecie jest biblioteka w Twoim domu. Nie wiem jak Wy, ale ja czuję się najlepiej w otoczeniu moich ulubionych książek, siedząc za moim ulubionym biurkiem. Co prawda od jakiegoś czasu pochłaniam książki w wersji elektronicznej, czytane na Kindle, jednak drukowane woluminy mają niepowtarzalny urok, z którego trudno zrezygnować.
I to tyle o pięknych i sławnych bibliotekach. Część z nich widzieliśmy osobiście inne znamy z opowieści przyjaciół lub z kart historii.
Gorąco polecam byście poszukali mniejszych lub większych bibliotek w miejscach, które odwiedzacie. To tam kryją się prawdziwe skarby, które tylko czekają na to, by je odnaleźć.
