Jedno wyjątkowe lato, podróż młodych dziewcząt ze Stanów Zjednoczonych do Europy.

Paryż, Wenecja czy Londyn są tak znanymi celami podróżniczymi, że trudno napisać o nich coś nowego. Książka One Special Summer autorstwa Lee Bouvier i Jacqueline Bouvier oferuje smakoszom podróży właśnie te miejsca, ale zaserwowane z zupełnie innej perspektywy.

Książka Jedno wyjątkowe lato (One Special Summer) jako dziennik z podróży

Na początek kilka faktów. One Special Summer to książka, która opisuje pierwszą podróż dwóch młodych dziewczyn do Europy w roku 1951. Podczas podróży siostry prowadziły dziennik, który zawierał ich szkice i notatki. Dziennik ten został później przekształcony w książkę, którą siostry podarowały swoim rodzicom jako podziękowanie za sfinansowanie podróży.

Interesujące są same siostry. Jacqueline Bouvier jest bardziej znana jako Jacqueline Kennedy Onassis. Lee Bouvier natomiast została żoną polskiego księcia Stanisława Radziwiłła. Drugim interesującym aspektem jest możliwość porównania, jak podróżowało się przed siedemdziesięciu laty i tego, jak podróżuje dzisiaj. Do tego książka obchodzi się prawie bez druku. Za to jest pełna zabawnych rysunków, odręcznie pisanych notatek i prywatnych zdjęć. One Special Summer została wydana po raz pierwszy w 1974 roku. Na aukcji w roku 2019, pierwsze wydanie sprzedano za ponad 4 tysiące dolarów. Moje wydanie jest reprintem z 2010, niestety do tej pory nie było polskiego wydania.

Zajrzyjmy do środka. Podróż zaczęła się od wyjaśnienia dziewczynom celu i ważności 28 dokumentów potrzebnych do wycieczki po Europie. Internet był w tych czasów fantazją szalonych inżynierów. Globalnie działające firmy były pojęciem z teorii ekonomicznych. Każdy odwiedzany kraj wymagał „swoich” dokumentów. Dzisiaj taką samą podróż można by było odbyć z paszportem w jednej ręce i kartą kredytową w drugiej. No może 2-3 dodatkowe dokumenty trzeba byłoby też zabrać ze sobą, ale nie żadnych 28 zaświadczeń i oświadczeń.

O kosztownym przelocie samolotem nie było mowy. W grę wchodziła podróż statkiem i to tylko 3 klasą. Dzisiaj jest odwrotnie. Na przelot w klasie ekonomy można spokojnie wysupłać w miarę nieduże pieniądze, za to podróż transatlantykiem z Southampton do Nowego Jorku jest już raczej kosztownym zamierzeniem.

Big Ben w Londynie znany symbol miasta

Jacqueline i Lee dotarły szczęśliwie do Southampton. Nie były jednak jeszcze u celu podróży, gdyż chciały przecież dotrzeć do Paryża. W grę wchodziło wynajęcie samochodu. Nic prostszego! Tylko co to znaczy „GB”. Czy Great Britain to England? Czy dotrzemy do Londynu, żeby zmienić trochę dolarów na funty? Wynajęty samochód był oczywiście najtańszy i najmniejszy, ale jakoś poszło z bagażem. Tylko ten ruch lewostronny… Kto to wymyślił? No i dlaczego ten samochód tak wyje, jakby mu się wyrywało silnik, albo rzęzi, jak by miał za chwilę wyzionąć ducha. Miły policjant na skrzyżowaniu wyjaśnił siostrom, że wynajęte auto nie ma automatycznej skrzyni biegów i udzielił im krótkiej lekcji jazdy z ręczną skrzynią biegu. Reszta była już prosta i dziewczyny ruszyły w stronę Francji.

Dzisiaj można wynająć samochód ze skrzynią biegów, jaką się chce. No i całe szczęście, bo nie jestem pewna, czy spotkałoby się miłego policjanta, który udzieliłby darmowej lekcji nauki jazdy i nie wlepiłby przy okazji mandatu.

Nocny spacer po Paryżu koło wieży Eiffla

W Paryżu bardziej interesujące od wieży Eiffla i Pól Elizejskich okazało się przyjęcie u francuskiej baronowej o amerykańskim nazwisku. Eleganckie towarzystwo spotkało się, żeby słuchając muzyki klasycznej, delektować się wspaniałościami kuchni francuskiej. Od tych wszystkich ambasadorów, książąt, hrabiów i ich żon obwieszonych klejnotami Lee i Jacqueline poczuły się lekko niepewnie. W swoich skromnych sukienkach wyglądały, jakby właśnie dostarczyły baronowej świeżych warzyw potrzebnych do kolacji. Zostały przedstawione ambasadorowi Indii, który miał co prawda najbardziej spektakularne szaty, a jego rubiny oraz szafiry były największe, jednak biedak był bez obuwia. Najprawdopodobniej nie wystarczyło mu już pieniędzy.

Przy spotkaniu z kuchnią francuską okazało się, że początki mogą być trudne. Jajko w koszulce było miękkie i płynne. Po co Francuzi zadają sobie tyle trudu? Jajka sadzone i jajecznica smakują przecież prawie tak samo, ale są łatwiejsze do ugotowania i spożycia.

Ponad 70 lat później  podróżnicze problemy z odzieżą i kuchnią są raczej marginalne. A wszelkie gafy w podróży odbieramy luźno jako przygodę, a nie powód do frustracji. Bez obawy, że wypadniemy prowincjonalnie.

W Wenecji panny Bouvier zwiedziły naturalnie Bazylikę i plac św. Marka oraz Pałac Dożów. Nawet nakarmiły gołębie na placu. Poza tym zdecydowały się poznać bliżej odwieczne specjalności włoskie (poza kuchnią); muzykę operową i sztukę.

Rysunek z książki One Special Summer Lee u sopranistki

Lee udało się dostać na  lekcje śpiewu operowego u Signory Dalla Rizza, ówczesnej włoskiej królowej sopranu. Amerykanka, jak wiadomo, nie zrobiła kariery śpiewaczki operowej. Za to spotkanie z Signorą Dalla Rizza zapamiętała na całe życie. Jacqueline, żeby lepiej zrozumieć sztukę włoską, pozowała znanemu rzeźbiarzowi Pericle Fazzini, ale zamiast rzeźby wyszła mu abstrakcyjna martwa natura.

Siostry Bouvier na starej fotografii

Czas minął, a Pałac Dożów nadal stoi na swoim miejscu. Następne pokolenia gołębi też ciągle jeszcze grasują na placu św. Marka. Spotkanie sióstr ze znaną sopranistką i znanym rzeźbiarzem wymagało solidnych kontaktów wśród bohemy weneckiej. Myślę, że dzisiaj byłoby tak samo.

Lee i Jacqueline były zachwycone Europą. I, jak widać na zdjęciach, Europejczycy też mieli swój urok…

One Special Summer  poza porównaniem, jak się podróżowało dawnej i dzisiaj, pokazuje też, jak wyglądało życie w Europie Zachodniej w latach 50. XX wieku. A także jakie były marzenia i aspiracje młodych kobiet. One Special Summer potwierdza po raz kolejny, że podróże kształcą, mogą nawet czasem pomóc dobrze wyjść za mąż.

Jedno wyjątkowe lato fakty, informacje i ciekawostki

  • Jacqueline Lee „Jackie” Bouvier Kennedy Onassis – Małżonka prezydenta Stanów Zjednoczonych Johna F. Kennedy’ego i pierwsza dama od 1961 do śmierci męża w 1963 roku. Była ikoną mody. Jej sławny różowy kostium i kapelusz wykonany według wykroju stworzonego w domu mody Chanel stały się symbolem zabójstwa jej męża Johna oraz jednym z obrazów lat 60. XX wieku.
  • Lee Bouvier Lee Radziwiłł, właściwie; Caroline Lee Bouvier Canfield Radziwiłł Ross  – Amerykańska działaczka i aktorka, młodsza siostra Jacqueline Kennedy, żony prezydenta Stanów Zjednoczonych Johna Kennedy’ego. Była zamężna od 1959 roku w drugim związku z polskim księciem Stanisławem Albrechtem Radziwiłłem. Radziwiłłowie mieli dwoje dzieci, syna i córkę. Rozwiedli się w 1974 roku.
Rysunki z książki One Special Summer
Siostry Bouvier na starej fotografii