Rumaki Lizypa to rzeźby czterech koni w galopie, stojących w bazylice świętego Marka w Wenecji.

Złocone rumaki były niegdyś częścią kwadrygi, wykonanej dla Rodyjczyków. Niestety do dziś z zaprzęgu zachowały się jedynie rumaki. Te wykonane z brązu i kryte złotem posągi są jedynym tego typu zabytkiem starożytności, który przetrwał do dzisiejszych czasów.

Dlatego też ich miejsce na szczycie bazyliki świętego Marka w Wenecji, zastąpiły kopie, a oryginały możemy podziwiać w Museo Marciano, w podziemiach.

Twórca Rumaków Lizyp z Sykionu

Lizyp z Sykionu, twórca słynnej kwadrygi, był początkowo niezwykle uzdolnionym kowalem i pracował dla samego Aleksandra Wielkiego. Z czasem zaczął tworzyć rzeźby i inne dzieła sztuki.

Lizyp urodził się w mieście Sykion, kolebce słynnych, greckich szkół artystycznych. Mistrzem jednej z nich był Aristokles, grecki metalurg, rzeźbiarz i malarz. To pod jego okiem Lizyp uczył się kowalstwa, podpatrując jednocześnie pracy rzeźbiarzy i malarzy.

Klasyczna rzeźba grecka

Dzięki wcześniejszej pracy z metalem w późniejszym życiu Lizyp jako materiał twórczy wybierał najczęściej brąz. Był to wytrzymały, nowy i popularny materiał dla greckich artystów, wykorzystywany równie chętnie jak marmur.

Początkowo, jako rzeźbiarz, Lizyp wykonywał postaci słynnych żołnierzy i atletów. Któregoś razu jego dzieła wpadły w oko Aleksandrowi Wielkiemu, który zaopiekował się młodym artystom i zabierał go na swoje wyprawy do Azji i Egiptu.

Rzeźby, jakie powstały podczas tych wyjazdów w większości zaginęły lub zostały zniszczone. Wiadomo jednak, że Aleksander cenił sobie sztukę Lizypa, hojnie wynagradzając go za pracę.

Co robić w Wenecji i co zobaczyć oraz ile to kosztuje

Dzieła Lizypa, o których pamięć przetrwała do dziś

Lizyp upamiętnił w rzeźbie bitwę nad Granikiem. Dzieło to Aleksander Wielki podarował starożytnemu miastu Dion, leżącego u podnóża Olimpu, w zamian za jego.

Link do artykułu o atrakcjach Rzymu

Gdy wojska Aleksandra oblegały Tyr, powstała rzeźba Heraklesa. Była ona podobno tak dokładna i szczegółowa, że mieszkańcy otoczonego miasta przysięgali, że posąg poruszał się jak żywy.

Jednak najsłynniejsze dzieła Lizypa niemal zawsze przedstawiały wielkiego władcę Aleksandra. Kilka słynniejszych rzeźb to Aleksander na koniu czy Herma Azara. Dzięki pracom Lizypa znamy dziś dokładny wygląd Aleksandra i jego styl.

Słynne Rumaki Lizypa z Wenecji

Według opowieści i legend Lizyp wykonał (lub polecił wykonać swoim uczniom), naturalnych rozmiarów kwadrygę dla mieszkańców wyspy Rodos, leżącej na granicy dwóch kontynentów; Europy i Azji.

Złocone Rumaki Lizypa w Wenecji i Magdalena Kizewska

Zdobiła ona wyspę aż do chwili, gdy z niewyjaśnionych przyczyn została przeniesiona Chios. Stała tam aż do piątego wieku naszej ery. Zachwycił się nią bizantyjski cesarz Teodozjusz II i rozkazał przenieść ją do Konstantynopola, gdzie stanęła na największym torze wyścigowym w mieście.

Rumaki Lizypa w Europie

Do Europy Rumaki Lizypa trafiły za sprawą czwartej wyprawy krzyżowej, podczas której wojska chrześcijańskie zdobyły i splądrowały Konstantynopol. Niestety, po długiej podróży, do Europy trafiły już tylko konie, rzeźba wozu i powożącego nim jeźdźca zaginęły.

Osamotnione, złocone rumaki stanęły na szczycie bazyliki świętego Marka w Wenecji.

Kolejna podróż czekała nasze starożytne dzieło podczas wojen napoleońskich. Francuzi zdobyli Wenecję i zdjęli rumaki z bazyliki po to, by ozdobiły łuk triumfalny w Paryżu. Jednak cesarz Francuzów został w końcu obalony, a Rumaki Lizypa ponownie trafiły na szczyt kościoła w Wenecji.

Złocone Rumaki Lizypa w Wenecji

Z czasem uznano, że dzieło to, jest zbyt cenne, by stało na zewnątrz budynku. Po renowacji zastąpiono je przez wierne kopie, a oryginały możemy oglądać w weneckim Museo Marciano.

Lizyp i inne jego dzieła ciekawostki

  • Kwadryga to dwukołowy, antyczny wóz, do którego zaprzęgano cztery konie. Niektórzy uważają, że był to antyczny zaprzęg bitewny, lecz tak naprawdę wykorzystywano go jedynie podczas wieców triumfalnych i świąt. Rzymianie urządzali wyścigi takich powozów na swoich arenach.
  • Rumaki Lizypa wykonane są z brązu i pozłacane z zewnątrz.
  • Rzeźba jest pusta w środku.
  • Rumaki mają 235 centymetrów wysokości i 250 centymetrów długości. Cała kwadryga miała prawdopodobnie długość ponad 5 metrów.
  • Wyspa Rodos, dla której wykonano kwadrygę, słynie z licznych legend i mitów. To na tej wyspie miał stać ogromny posąg Heliosa, czyli słynny Kolos Rodyjski. Miał on mieć ponad 30 metrów wysokości i ważyć ponad 200 ton. Do dziś jest on jednym z siedmiu cudów starożytnego świata.
  • Lizyp początkowo był zwykłym kowalem.
  • Aleksander Wielki uczynił Lizypa nadwornym rzeźbiarzem, po tym, jak zobaczył jedno z jego dzieł.
  • Lizyp brał udział w wielu podbojach wielkiego władcy, tworząc na poczekaniu dzieła sztuki opisujące jego zwycięstwa.
  • Na rzeźbach koni widoczne są ślady po ostrych narzędziach. Po zdobyciu Konstantynopolu rabusie starali się zdrapać złocenia z posągów.

Angielska wersja artykułu

Bazylika świętego Marka w Wenecji
Kopie rumaków Lizypa na Bazylice świętego Marka w Wenecji
Kopie Rumaków Lizypa z Wenecji