Halloween to święto starsze niż wielu zdaje sobie sprawę, obchodzone w wielu miejscach na ziemi. O tym czym jest Halloween w Polsce, na świecie no i oczywiście ciekawostki z Halloween związane.
Halloween to święto, którego korzenie sięgają tysiące lat w przeszłość do miejsc, w których Celtowie z Brytanii i Irlandii odprawiali swoją mroczną magię.
W zamierzchłej przeszłości przypadało ono na okres oddzielający dwie główne pory roku – lato i zimę. Gdy z pól znikały plony i świat szykował się do nadejścia zimy, mieszkańcy Brytanii rozpoczynali przygotowania do święta Samhain.
Święto Samhain i późniejszy Halloween
Święto Samhain (koniec lata), czyli późniejsze Halloween kojarzone jest obecnie z ostatnim dniem października i nocą na pierwszy dzień listopada. Nazywano je również – Początkiem Ciemniejszej Pory Roku. Walijczycy nazywali ten czas Nos Galan Gaeaf – Wieczór Zimowy lub Blodmonath, czykli – Krwawy miesiąc. Był to czas niezwykle ważne dla Celtów. Kurhany i grobowce budowano tak, by w tym właśnie czasie oświetlało je pojawiające się na wschodzie słońce. W podobny sposób budowano miejsca kultu i inne ważne dla Celtów budowle.
O Samhain wspominają najdawniejsze celtyckie legendy. Wzmianki o tym święci odnaleźć można również w irlandzkiej mitologii, w której wiele mitów zaczyna się lub kończy z początkiem listopada.
Po święcie Samhain wygasał handel między plemionami, a także kończono wszelkie waśnie i wojny. Nadchodził czas, w którym świat ludzi spowijała długa noc. Niosła ona niebezpieczeństwa, chłód, niedostatek i mróz. Mrok budził lęk, a zima zmuszała do walki o przetrwanie.
W wieku IX, gdy chrześcijaństwo rozprzestrzeniło się na terytoriach zamieszkiwanych przez Celtów, kościół podjął próbę zastąpienia dawnych wierzeń nowymi, związanymi z kościołem i wiarą chrześcijańską. Pojawił się Dzień Wszystkich Świętych, a u Celtów Samhain przeistoczył się w All-hallowmas, a później w Halloween.
Halloween w najstarszych obrzędach
Druidzi i kapłani celtyccy wierzyli, że Halloween jest dniem, w którym zaciera się granica pomiędzy naszym światem, a krainą umarłych. W czasie trwania święta duchy, zarówno dobre jak i złe, mogły bez przeszkód dostać się do naszego świata.
Wierzono również, że zastępy piekielnych demonów, z bogiem śmierci Samhainem na czele, pędzą przez ziemię dusze złych ludzi, by te mogły odpokutować swoje czyny. Dlatego też palono ognie w osadach, by przyciągnąć dobre duchy, a odpędzić złe.
By zniechęcić demony i pokutujące dusze, przebywające podczas Halloween na ziemi, przygotowywano straszne maski i całe postaci, które miały odstraszać niechcianych gości. Jednym z najstarszych sposobów obrony przed złem, było wydłubywanie w dużych warzywach, takich jak rzepa czy buraki, koszmarnej twarzy i umieszczanie w niej świecy tak, by była widoczna z daleka.
Po kolonizacji Ameryki i odkryciu nowych roślin i warzyw, w tym dyni, to ta ostatnia stała się narzędziem do walki ze złymi mocami.
Celtowie wierzyli, że te najgorsze z dusz, tego jednego dnia są w stanie przejąć kontrolę nad żyjącymi. 31 października ludzie wychodzili z domów poprzebierania w stare łachmany z maskami na twarzach. Demony nie chciały wchodzić w ciała biedaków i ludzi chorych, unikały także upośledzonych czy w jakiś inny sposób, doświadczonych przez los nieszczęśników.
Z drugiej strony, bardzo ceniono sobie odwiedziny dobrych dusz. Zostawiano dla nich jedzenie przed domem, a także nie ryglowano drzwi i okien, by mogły wejść i ogrzać się.
Ofiary podczas dawnego Halloween
Celtyccy bogowie byli surowymi panami. Znani z porywczości, a nawet okrucieństwa budzili respekt i strach. Druidzi wierzyli jednak, że można ich przekupić ofiarami i życiem zgodnym z religijnymi nakazami.
W tym celu w święto Samhain oraz późniejsze Halloween szykowano ogromne ogniska, w których palono ofiary dla bogów. Do ognia trafiały najczęściej owoce i warzywa z zakończonych właśnie zbirów. Poza tym lano do ognia wino i mocniejsze alkohole.
Wielu badaczy uważa, że w płomienie trafiały też domowe zwierzęta, a nawet ludzie. Po zakończeniu ceremonii ogniska były zasypywane ziemią i oznaczane jako miejsca święte. To właśnie podczas badań tych kopców, archeologowie odnaleźli kości zwierząt i ludzi. Nie udało się jednak dowieść czy na stos trafiali żywi ludzi, czy tylko zwłoki niedawno zmarłych.
Czasy, w których o Halloween zapomniano
Z czasem kościół dopiął swego — o Halloween i święcie Samhain zupełnie zapomniano. W ostatni dzień października parafie organizowały już własne parady i promowały własne zwyczaje. Ludzie brali udział w pochodach, poprzebierani za świętych i diabły, a w całej okolicy palono ogniska i się modlono.
Ludzie nie zdawali sobie sprawy, że kultywują dawne obrzędy w zupełnie nowej formie.
Halloween odrodzenie
Pomimo że kościół pogrzebał dawnych bogów i przeinaczył stare religie, gdzieś głęboko pod skórą ludzie wciąż pamiętali o dawnych tradycjach.
W wieku XVII nastąpił rozkwit dawnych ceremonii i wierzeń. Potomkowie Celtów z pasją zaczęli wracać do zapomnianych obrzędów. Przypomniano sobie o celtyckiej kulturze i wierzeniach.
Na początku XIX wieku, gdy kryzys na Wyspach Brytyjskich zmusił ludzi do emigracji, setki tysięcy mieszkańców królestwa odpłynęło z Europy do Ameryki. Poza dobytkiem i marzeniami o lepszej przyszłości, za ocean zabrano również dawne wierzenia i obyczaje.
Zabawne jest to, że dzisiaj właśnie w Stanach Zjednoczonych obchodzi się Halloween najhuczniej ze wszystkich miejsc na ziemi. Oczywiście zwyczaj ten jest również popularny na Wyspach Brytyjskich i Irlandii, ale to Amerykanie oszaleli na jego punkcie.
Halloween święto strachów obecnie
Amerykanie pokochali Halloween, a sprzedawcy masek, kostiumów czy gadgetów związanych z mrocznymi postaciami, mają w tym okresie prawdziwe żniwa.
Obecnie szacuje się, że Halloween jest drugim po Bożym Narodzeniu, najbardziej komercyjnym świętem nie tylko w Ameryce, ale także w całej zachodniej Europie. Co więcej, zwyczaj przebierania się za straszydła szybko podbija Azję i Amerykę Południową.
W samych Stanach Zjednoczonych podczas przygotowań do Halloween, Amerykanie wydają astronomiczną kwotę ponad siedmiu miliardów dolarów na stroje i wszystko to, co kojarzy się z Halloweenową zabawą. Podobną popularnością dzień ten cieszy się wśród Brytyjczyków i Irlandczyków.
Cukierek albo psikus słynne zawołanie Trick or treat
Podczas zabaw popularne są zwłaszcza te, podczas których dzieci otrzymują drobne upominki lub słodycze. Poprzebierane maluchy odwiedzają okoliczne domy i sąsiadów, by pochwalić się strojem, a ostatecznie dostać garść słodyczy.
Gdy któryś z mieszkańców odmówi poczęstunku, dzieciaki wymyślają psikusy. Najczęściej jest to rozsypywanie papierków przed domem lub rysowanie kredą strasznych postaci na podjeździe.
Łowienie jabłka Apple bobbing
Inną popularną zabawą jest łowienie jabłka w wiadrze wody. Sztuka polega na tym, by wyjąć pływające w wodzie jabłko, używając jedynie ust.
Gdy sztuka komuś się uda, a wyciągnięte jabłko nie będzie uszkodzone, oznacza to dla niego szczęście w nadchodzącym roku.
Wycinanie koszmarnych twarzy w dyni Jack Lantern
Tradycyjnie w Halloween dzieci z pomocą dorosłych wykrawają w dużej dyni oczy i usta tak, by tworzyły straszną i odrażającą twarz. Do wnętrza wkłada się świecę by koszmarne oblicze świeciło w ciemności.
Tradycja ta pochodzi z czasów gdy nie znano jeszcze dyni. Zamiast niej w dawnych czasach używano rzepy, brukwie albo buraki. Dynie pojawiły się dopiero po odkryciu Ameryki.
W Irlandii krąży opowieść o chciwym Jack’u. Michał opisał ją w jednej ze swoich legend.
Inne zabawy podczas Halloween
Wiele jest zwyczajów i zabaw podczas święta strachów. Jak mówią Anglicy, Halloween to święto dla dzieci, a zatem repertuar wybiera się właśnie pod maluchy.
Popularne są Scary Farms, czyli farmy przystrojone w miejsca znane z horrorów. Najczęściej są to zamki Draculi czy grobowce z kościotrupami albo piramidy pełne mumii.
Domy przystraja się pajęczynami i podobiznami znanych postaci z filmów. W kuchniach szykuje się specjalne potrawy, stylizując je tak, by wyglądały jak rekwizyty z horrorów. Ciasta przypominające mózg czy ciasteczka wyglądające, jak obcięte palce to tylko niektóre z pomysłów.
Dzieci same przygotowują własne dynie i biorą czynny udział w robieniu kostiumów oraz innych drobiazgów, które pomogą im dobrze się bawić.
Święto przebierańców w Europie wschodniej
Na wschodzie, w tym także u nas, Halloween budzi sporo kontrowersji za sprawą pogańskiej genezy tego święta. Kościół oraz radykalna prawica próbują odrzucić napływające z zachodu zwyczaje i zabawy. W mediach pojawiają się informacje na temat pochodzenia tego święta (często kłamliwe i wyolbrzymione), a także przyrównuje się je do satanistycznych praktyk.
O ile każdy z nas ma prawo do własnego zdania na każdy z możliwych tematów, to jednak próby narzucania innym własnych przekonań i wiążących się z tym zakazów, są w moim przekonaniu czymś złym. Każdy powinien móc podjąć decyzję o tym, czy chce bawić się podczas ostatniej październikowej nocy, czy też nie.
Również nasi rodzimowiercy sprzeciwiają się obchodom Halloween. Namawiają za to do celebrowania słowiańskich Dziadów, o których pisaliśmy wcześniej.
Jak twierdzą nasi angielscy przyjaciele, w zabawie nie ma żadnych podtekstów i głębszych znaczeń, liczy się tylko zabawa i fajny, mroczny klimat. W końcu wszyscy kochają horrory.
Halloween ciekawostki
- Kolorami święta Halloween są czarny i pomarańczowy.
- W Irlandii do dziś pierwszego listopada nie zbiera się dziko rosnących owoców, gdyż mogą być zatrute.
- W Szkocji w ostatni dzień października sprząta się dokładnie mieszkania, a na stoły wystawia jedzenie, po czym wszyscy mieszkańcy idą spać.
- Istnieje silna niechęć kościoła katolickiego do Halloween. Wiąże się to z pogańską genezą święta oraz z tym że również kościół Szatana obchodzi własne święto tego dnia.
- Celtyckie wierzenia są bardzo zbliżone do słowiańskich Dziadów.
- Najpopularniejsze zabawy podczas Halloween to przebieranie się za postaci z horrorów, zabawne wymuszanie łakoci od sąsiadów, łowienie ustami jabłek w wiadrze, a także wykrajanie dyni tak by przypominały mroczne postaci.
- Święto Halloween pochodzi od starszego, celtyckiego święta Samhain.
- Obecnie najhuczniej Halloween obchodzi się w Stanach Zjednoczonych, Anglii i Irlandii.
- Dzień 31 października jest szczególnie lubiany przez dzieci. Mogą one bezkarnie wyłudzać słodycze i opychać się nimi do granic wytrzymałości.
- Halloween jest bardzo popularne w USA, ale nie tylko. Niemal tak samo chętnie świętuję tego dnia Anglicy Irlandczycy, a także ostatnio ludzie w Japonii i Korei.
- Hodowcy dyń zbijają małe fortuny w czasie poprzedzającym Halloween. Największą jak dotąd wyhodował mieszkaniec Belgii. Ważyła ona ponad tonę. Największa dynia w Polsce ważyła ponad osiemset kilogramów.
- Halloween budzi wiele emocji. Kontrowersje są tak duże, że pojawiła się choroba przejawiająca się panicznym lękiem przed Halloween — Samhainophobia.
- Według starych zwyczajów dnia 31 października nie zabija się pająków, mogą w nich przebywać dusze zmarłych krewnych.
- Najpopularniejsze przebrania na wieczór Halloween to wiedźma, wilkołak, wampir i mumia.
- Jeżeli jesteś naprawdę odważna, to załóż kostium wiedźmy tyłem na przód i idź tyłem. Podobno stanie przed tobą prawdziwa wiedźma.
- Pomimo że w USA Halloween było popularne już w XIX wieku, to jednak dopiero w roku 1920 odbyła się pierwsza parada z tym świętem związana. Wydarzenie to odbyło się w mieście Anoka, zamieszkałym w większości przez Irlandczyków. Od roku 1937 miejscowość Anoka uznawana jest za światową stolicę Halloween.
Halloween w popkulturze
O Halloween powstało całe mnóstwo filmów i książek. Do najpopularniejszych należą:
- Hokus Pokus — W USA jest to taki Kevin sam w domu tyle, że ogląda się go w Halloween.
- Totalna magia — Komedia familijna, przy której do telewizorów zasiadają całe rodziny.
- Halloween — Pozycja chyba znana wszystkim wielbicielom horrorów.
- Dom Strachów — Akcja dzieje się w tytułowym domu strachów podczas nocy Halloween.
- Noc Demonów — Grupa znajomych wybiera się na imprezę w Halloween do podobno nawiedzonego domu… tak dokładnie tak się to kończy jak sobie myślicie 🙂
- Łowcy potworów — Przygodowa historia dla dzieci dziejąca się również podczas Halloween.
- Ginger Snaps — Dziewczyny wymyśliły sobie, że wybiorą się do lasu podczas Halloween.
- Upiorne opowieści po zmroku — Czy może być fajniejsze miejsce na Halloween niż nawiedzony dom, w którym lata wcześniej powiesiła się młoda dziewczyna?
- Upiorna noc Halloween — Film opowiada kilka historii z gatunku grozy i horroru. Wszystkie opowiadania dzieją się podczas Halloween.
Jeżeli znacie fajne produkcje opowiadające o Halloween bardzo prosimy o informację.
