Srebrna Góra to mała miejscowość położona w województwie dolnośląskim, w powiecie Ząbkowickim. Miasteczko jest bardzo ładne, jednak to nie ona przyciąga tysiące turystów w te okolice. Czyni to Twierdza Srebrna Góra i Fort Ostróg położone, w stosunku do siebie, po przeciwnych stronach przełęczy Srebrnogórskiej, rozdzielającej Góry Sowie od Gór Bardzkich. Dzisiaj opowiem Ci o obu atrakcjach i zachęcimy do odwiedzin tego niesamowitego miejsca.
Z tego wpisu dowiesz się między innymi o historii twierdzy i o genezie jej powstania. Zdradzimy Ci kilka ciekawostek na temat fortu i przekażemy najważniejsze informacje praktyczne, czyli: Jak dojechać, gdzie zaparkować, co zobaczyć, jakie czekają na Ciebie atrakcje, a także gdzie zjeść dobry obiad po całodziennym zwiedzaniu i ile to wszystko będzie Cię kosztować. Zaczynajmy!
Dojazd do Twierdzy i parking
W dzisiejszych czasach, jak już wielokrotnie pisałem na łamach Naszych Szlaków, że nie potrzeba podawać koordynatów, by trafić we właściwe miejsce. Nie inaczej jest w przypadku Twierdzy Srebrnogórskiej. Wystarczy wpisać nazwę miejsca w mapy Google i już mamy kilka możliwych tras do wyboru. To samo tyczy się czasu dojazdu – mógłbym pisać, że z Wrocławia zajmie Ci około 1,5 godziny, czy z Chojnic 5 i pół godziny, ale po co? Przecież każdy telefon poda Ci te informacje w trymiga.
Ważniejsze niż wytyczenie trasy jest czas przyjazdu na miejsce. Jak to zwykle bywa, przy okazji zwiedzania popularnych miejsc, lepiej tutaj zjawić się we wczesnych godzinach porannych. My niestety dojechaliśmy po południu i już był problem z zaparkowaniem.
Parking jest duży i miał sporo miejsc wolnych, ale na wąskiej dróżce dojazdowej tworzył się spory zator. Trzeba było naprawdę się nakręcić, by nie otrzeć samochodu, a przecież tego nikt nie chce podczas wyjazdu.
Po przebrnięciu przez przeszkody w końcu zaparkowaliśmy. Pozostało jedynie zapłacić 10 złotych za nieograniczony postój i wystartowaliśmy zwiedzać. Ci bardziej oszczędni stawiają auta przy drodze, prowadzącej na fort Ostróg nic za to nie płacąc, ale stawianie auta na skarpie w krzakach nie wydaje mi się zbyt dobrym pomysłem.
Cena za parking: 10 zł.
Gdzie kupić bilet i ile kosztuje
Kas biletowych do obydwu atrakcji jest kilka. Pierwszą znajdziesz tuż przy parkingu. W niej możesz kupić od razu bilet łączony, lub bilety pojedyncze. My oczywiście skorzystaliśmy z opcji pierwszej, czyli zdecydowaliśmy się kupić bilet na dwie atrakcje Srebrnej Góry.
Kolejne kasy znajdziesz już przy forcie Ostróg i przed wejściem na Donjon na twierdzy.
Jeżeli kupiłeś bilety na parkingu, to tam tylko wystarczy je okazać i tyle. Możesz zacząć zwiedzanie.
Mapa atrakcji i czas potrzebny do zwiedzania
- Długość trasy do pokonania: około 3 km plus trasy zwiedzania.
- Czas zwiedzania fortu Ostróg: 40 min.
- Czas zwiedzania Twierdzy Srebrnogórskiej: około 2 godzin.
Zwiedzanie atrakcji Twierdzy Srebrnogórskiej
Nie ograniczaj swojej przygody ze Srebrną Górą tylko i wyłącznie do zwiedzania Donjonu, a daj sobie czas i przygotuj się na zwiedzanie dwóch atrakcji na raz. Fort Ostroróg jak i wysoka ??? twierdza zabiorą Cię w dwa różniące się historycznie okresy.
W Donżonie poznasz historię powstania twierdzy za panowania Fryderyka Wielkiego, a w forcie Ostróg usłyszysz opowieść o oficerach polskiej armii pojmanych w 1939 roku.
Obydwie wycieczki, między innymi dzięki rewelacyjnemu przewodnictwu na bardzo wysokim poziomie, nie wieją nudą. Wręcz przeciwnie! Nawet dla osób, które z historią nie są za Pan brat, będą ciekawym portalem w dawno minione czasy i w lekki sposób zobrazują, jak to kiedyś bywało. Trasy zwiedzania są dobrze przygotowane, a czas zwiedzania jest optymalnie obliczony, tak by przekazać co najciekawsze, a nie uśpić słuchaczy.
Od czego zaczniesz zwiedzanie, to już jest Twoja decyzja. My rozpoczęliśmy od fortu Ostróg, który jest oddalony od parkingu o około 300 metrów, a dopiero później podreptaliśmy do donżonu.
Fort Ostróg i historia oficerów z Offlagu VIIIB
Fort Ostróg to jedna z budowli, które składały się na całą Twierdzę Srebrnogórską. W pierwotnym przeznaczeniu, jej zadaniem była ochrona lewej strony przełęczy i wypatrywanie ewentualnych najeźdźców. Po decyzji o likwidacji warowni fort zaczął podupadać.
Żołnierze w jego murach pojawili się po raz kolejny w roku 1939, kiedy postanowiono tutaj umieścić więzienie dla oficerów Wojska Polskiego. Garnizon nie był zbyt silnie obsadzony, ale położenie wystarczyło, by skutecznie odstraszać potencjalnych uciekinierów.
Próby ucieczek jednak się zdarzały i nawet jedna zakończyła się sukcesem. Nie będę CI jednak zdradzał szczegółów całej historii, bo zdecydowanie lepiej usłyszeć ją z ust tutejszych przewodników.
Jak już wspominałem wielokrotnie, w przypadku opisywania dolnośląskich atrakcji, oprowadzacze w tym regionie stoją na niesamowicie wysokim poziomie. Sposób mówienia i przekazywania ciekawostek, ubiór stosowny do epoki i duże poczucie humoru, to wizytówka dolnośląskich przewodników. Tak było w kopalni Podgórze i w kopalnie w Złotym Stoku i tak też jest tutaj.
To właśnie przewodnicy, którzy potrafią zachęcić słuchaczy do aktywnego uczestnictwa, są największą atrakcją fortu. Doskonale potrafią wykorzystać niezbyt bogatą ekspozycję, a braki w gablotach kamuflują niesamowitą opowieścią.
Ja lubię historię i raczej nie będę obiektywny, ale moje dzieci i Ewa, też się wciągnęły, a to już znaczy bardzo dobrze o tym miejscu.
Naprawdę! Jeżeli będziesz miał odrobinę czasu, to nie omijaj fortu. Warto go zwiedzić!
Największy w Europie Donżon i wycieczka w wiek XVIII
Po zwiedzaniu fortu nadszedł czas na wisienkę na torcie, którą zdecydowanie jest największy Donjon w całej Europie. Jak byś miał wątpliwości, o czym piszę, to już spieszę z krótkim wyjaśnieniem.
Donżon to najprościej mówiąc, ostatni bastion. Pierwsze tego typu budowle mieszkalno-obronne powstały w centralnym punkcie zamków już w X wieku we Francji. Inne kraje zauważyły, jak bardzo jest to przydatna budowla i niedługo po tym, każdy zamek w Europie posiadał miejsce obrony ostatecznej.
Ten w Srebrnej Górze pełnił identyczną funkcję. W jego czeluściach umieszczono kazamaty dla wojska, które miało bronić wzgórza za cenę życia. Warto wiedzieć, że pobyt w murach twierdzy nie był komfortowy. Zimno, wilgotno, buro i ponuro, a do tego rygor na każdym kroku. No i służba trwająca minimum 20 lat. A jak któryś zachorował i trafiał do medyka na etacie, to mógł wybrać pomiędzy lewatywą a przypalaniem żelazem (podobno 100% skuteczność leczenia).
Tylko jedna armia sprawdziła działami grubość murów Twierdzy Srebrnogórskiej. W roku 1807 wojska napoleońskie przybyły do Srebrnej Góry i rozpoczęły natarcie. Trwało ono zaledwie kilka dni i ograniczało się jedynie do ciągłego ostrzału, ale nie przyniosło ono wielkich efektów w postaci zniszczeń.
Zwiedzanie Twierdzy Srebrnogórskiej
Walory turystyczne Srebrnej Góry odkryto już w II połowie XIX. Majestatyczna twierdza, która wcześniej służyła za poligon doświadczalny, na którym wypróbowywano nowe rodzaje uzbrojenia, stała się celem wędrówek. Dziś wznoszące się na ponad 30 metrów mury warowni w dalszym ciągu zachwycają turystów.
By dotrzeć na sam szczyt należy pokonać kilkaset metrów po asfaltowej drodze, lub skracać (jak to czynią niektórzy) idąc po stromych skarpach. Po dojściu okazujesz wcześniej zakupiony bilet, lub kupujesz (o ile nie posiadasz) w kasie i czekasz na przewodnika.
Możesz co prawda zwiedzać samodzielnie, lecz uwierz mi, nie warto! Cały urok zwiedzania twierdzy, to właśnie wędrówka z oprowadzaczami. Ubrani w stroje z epoki, świetnie przygotowani merytorycznie i wykazujący się dużym poczuciem humoru są kwintesencją wycieczki po donżonie.
Nas ten sposób przedstawienia historii zachwycił. Co ważne, że sposób przekazywania informacji odpowiada zarówno dorosłym jak i najmłodszym, tak więc nie ma problemu z tym, że któraś z grup wiekowych będzie się nudzić.
Czego tutaj się dowiesz? Przewodnicy opowiedzą Ci o genezie warowni, o tym jak mieszkało się w ponurych kazamatach i jakie kary obowiązywały tych, którzy nie wykonywali poleceń. Oprócz tego dowiesz się skąd wzięły się popularne powiedzonka jak: spalić na panewce, czy zostać mięsem armatnim. Ja Ci tych szczegółów nie zdradzę, bo lepiej jak sam poznasz je na miejscu.
Koniec zwiedzania twierdzy z przewodnikiem nie oznacza końca zwiedzania donżonu. O ile będziesz miał ochotę, to wejdź na szczyt budowli. Tam możesz usiąść na ławeczce i popodziwiać panoramę okolicy, która wręcz zachwyca. Nikt Cię stąd nie wygoni, więc to dobry moment na małą przekąskę i chwilę relaksu przed dalszą trasą.
Informacje praktyczne o Twierdzy Srebrnagóra
Poniżej znajdziecie kilka informacji oraz porad, które pomogą Wam w organizacji wyjazdu i zwiedzaniu Twierdzy i fortu Ostróg.
Ile kosztuje zwiedzanie Twierdzy i fortu Ostróg?
Cennik jest raczej niezbyt obciążający kieszeń turysty i mieści się w standardowych cenach za tego typu atrakcje.
- Bilet wspólny na Twierdzę i fort Ostróg-Spitzberg: normalny 40 zł; ulgowy 26 zł.
- Bilet normalny na Twierdzę: 28 zł.
- Bilet ulgowy na Twierdzę: 19 zł (dzieci, renciści, młodzież ucząca się, emeryci).
- Bilet na kartę Dużej Rodziny: normalny 20 zł; ulgowy 13 zł.
- Bilet rodzinny (2+2): 80 zł – dzieci do lat 4 bezpłatnie.
- Zwiedzanie nocne: 45 zł/osobę – konieczna wcześniejsza rezerwacja.
Godziny otwarcia
Twierdza jest otwarta praktycznie codziennie, oprócz Niedzieli Wielkanocnej, 1 listopada i 24-25 grudnia.
- Kwiecień, maj, czerwiec, wrzesień, październik: od 10.00 do 18.00 (ok. 16.30 ostatnie wejście z przewodnikiem).
- Lipiec, sierpień: 10.00 do 19.00 (około 17.30 ostatnie wejście z przewodnikiem).
- Listopad – marzec: 10.00-17.00 (godziny zwiedzania z przewodnikiem na oficjalnej stronie).
Gdzie zjeść coś dobrego
Jeżeli zwiedzanie Cię wykończyło i chciałbyś zjeść coś bardziej pożywnego, to mogę Ci polecić posiłek w Willi Hubertus, która znajduje przy drodze prowadzącej na szczyt wzgórza.
Po całodziennej jeździe autem i zwiedzaniu nie mieliśmy ochoty szukać restauracji i skorzystaliśmy z pierwszej, która pojawiła się na naszej drodze. I to był strzał w dziesiątkę. Za obiad dla 1 osoby zapłaciliśmy około 35 złotych, licząc z napojami. Czy to dużo? Biorąc pod uwagę miejsce, gdzie restauracja jest umieszczona i widoki, jakie nam towarzyszą podczas jedzenia, to można powiedzieć, że jest w miarę normalnie.
Co do jakości jedzenia to jednakowo żurek, kolorowe pierogi, czy placek ziemniaczany z gulaszem, to nie mam się do czego przypiąć. Było dużo i smacznie!
Tuż obok restauracji jest wypożyczalnia rowerów elektrycznych. Z tego co widziałem, ludzie zasuwają nimi pod górkę jak na motorku, więc jak męczy Cię chodzenie, to w ten sposób też się dostaniesz. A jak Ci się spodoba, to jeszcze możesz skorzystać z tras rowerowych specjalnie wytyczonych na zboczu góry.
Krótkie kalendarium historyczne
- 1765 -1777 – rozpoczęcie/zakończenie budowy.
- 1800 – śmierć Fryderyka Wielkiego, budowniczego twierdzy. W tym samym roku twierdzę odwiedził ambasador USA w Berlinie John Quincy Adams, późniejszy prezydent Stanów Zjednoczonych.
- 28 czerwiec 1807 – oblężenie twierdzy przez wojska napoleońskie.
- 1830-1848 – przemianowanie twierdzy na więzienie dla działaczy ruchu „Młodych Niemców”.
- 1 Stycznia 1860 – rozkaz likwidacji fortecy.
- 1867 – warownię opuszcza ostatni żołnierz. Wykorzystanie budynków za poligon doświadczalny nowoczesnej artylerii.
- II połowa XIX wieku – początek ruchu turystycznego. Wstrzymano niszczenie twierdzy.
- 1939-1941 – w twierdzy urządzono więzienie dla polskich oficerów.
- 1965 – podpisanie porozumienia pomiędzy PTTK i ZHP, co doprowadziło do uprzątnięcia II Fortu Rogowego i nadania mu imienia „Harcerz”.
- 1969 – uprzątnięcie Fortu Ostróg.
- 28 czerwca 1978 – utworzenie na terenie Donjon (Donżonu) muzeum ciężkiej broni palnej.
- 14 kwietnia 2004 – Twierdza Srebrnogórska zostaje uznana za pomnik historii.
Ciekawostki o Twierdzy Srebrnogórskiej
- Niepowtarzalna – Twierdza w Srebrnej Górze to jedyna tego typu atrakcja w Polsce.
- Największa – Donjon twierdzy to największa tego typu budowla w Europie.
- 5000 tyś – tylu robotników wznosiło fortyfikacje.
- 151 pomieszczeń (kazamat) – tyle pomieszczeń wybudowano dla przyszłej obsługi warowni.
- 3756 – to liczba żołnierzy, którzy obsadzili warownię strzegąc przełęczy Srebrnogórskiej.
- 264 – to liczba dział i moździerzy, które straszyły potencjalnych najeźdźców.
- 5 miesięcy – zapasy zgromadzone wewnątrz twierdzy oraz wykopane studnie gwarantowały do 5 miesięcy samowystarczalności w przypadku oblężenia.
- 9 studni – zapewniało wodę obrońcom. Najgłębsza ze studni została wydrążona w skalne na głębokość 84 metrów.
- 12 metrów – to grubość murów Donżonu.
Ciekawostki z fortu Ostróg
- Fort Ostróg – znajduje się na terenie Parku Krajobrazowego Gór Sowich.
- Był to fort pomocniczy Twierdzy Srebrnogórskiej.
- W czasie II wojny – pełnił funkcję ciężkiego więzienia (Offlag VIIIB) dla oficerów wziętych do niewoli.
- Próby ucieczek – było ich kilka, lecz tylko jedna zakończyła się sukcesem. Z 10 uciekinierów, trzem udało się zbiec.
- Lotnisko paralotniowe – w czasie ładnej pogody w niebo ze wschodniego stoku góry wzbijają się paralotnie.
- Dziadek Giertycha – jednym z więźniów Offlagu był dziadek znanego polityka Romana Giertycha.
