Rok przestępny oraz jego rola w wierzeniach i zabobonach

Rok przestępny pojawia się w kalendarzu co cztery lata, a przyczyną takiego stanu rzeczy jest niedoskonałość kalendarza, którą musimy korygować, by dopasować go do roku zwrotnikowego, dodając co jakiś czas jeden, dodatkowy dzień w roku.

Rok przestępny pojawia się jedynie w kalendarzach, które zostały oparte na obrocie Ziemi wokół Słońca lub ruchach Księżyca i Słońca, jak kalendarz gregoriański, który obowiązuje w większości krajów na świecie, w tym również w Polsce.

Czym jest rok przestępny i dlaczego pojawia się w nim dodatkowy dzień

Rok przestępny wynika z błędu kalendarza gregoriańskiego i to dość znacznego błędu. W ciągu ostatnich 4 wieków aż 97 razy wystąpił rok przestępny, czyli dłuższy od standardowego o jeden dzień. Oznacza to, że przez 400 lat niemal sto razy musieliśmy korygować błąd niedopasowania obowiązującego u nas kalendarza do kalendarza zwrotnikowego.

Rok zwrotnikowy to czas pomiędzy dwoma przejściami naszej gwiazdy przez punkt równonocy wiosennej. Punkt ten przesuwa się o niespełna minutę każdego roku w stosunku do ciał niebieskich i to jest właśnie powód, dla którego rok zwrotnikowy jest krótszy od roku gwiazdowego.

Długość roku zwrotnikowego to w przybliżeniu 365,25 dni. Różnica ta powoduje, że co cztery lata musimy dodać jeden dzień do kalendarza i przypada on na luty, który wówczas ma 29 dni, a nie 28 jak zazwyczaj.

Jeżeli przyjdzie Ci ochota na policzenie, które lata były przestępne lub które takimi będą, istnieje na to prosty sposób. Mianowicie każdy rok przestępny można podzielić przez 4. Jednak cofając się lub wybiegając daleko w przyszłość, należy pamiętać, że każdy rok podzielny przez 100 musi być również podzielny przez 400, by był rokiem przestępnym. Przykładem mogą być lata 1900 albo 2100, które latami przestępnymi nie są.

Rok przestępny oraz obowiązujący dziś kalendarz gregoriański i jego historia

Rok przestępny, taki który posiada dodatkowy dzień, został wprowadzony jeszcze w starożytności. Obecnie rok przestępny występuje w kalendarzu co cztery lata i jest on dłuższy o jeden dzień w porównaniu z innymi latami. W kalendarzu gregoriańskim, który używany jest obecnie na skalę niemal całego świata, czas określany jest na podstawie obiegu Ziemi wokół Słońca, lecz we wcześniejszych latach istniały inne kalendarze i sposoby obliczania czasu.

Kalendarz juliański obowiązywał w państwie rzymskim od roku 45 przed naszą erą. Został on stworzony na życzenie cesarza Juliusza Cezara przez astronoma Sosygenesa. Kalendarz ten obowiązywał w Europie przez całe stulecia i dopiero w roku 1582 został zastąpiony kalendarzem słonecznym za sprawą bulby Inter gravissimas papieża Grzegorza XIII. Jednak pomysłodawcą i prawdziwym reformatorem kalendarza był włoski lekarz Luigi Giglio.

Kalendarz juliański zastąpił wcześniejszy księżycowy kalendarz rzymski, którego niedokładność była tak duże, że grudzień wypadał we wrześniu. Co ciekawe kalendarz juliański używany był w Rosji aż do początku XX wieku, a w Grecji do roku 1923, co sprawiało całą masę problemów, jak zapewne się domyślasz. Obecnie kilka kościołów na całym świecie wciąż posługuje się kalendarzem juliańskim.

Kalendarz gregoriański skorygował największe błędy kalendarza juliańskiego. Jego wprowadzenie wiązało się z ominięciem 10 dni pomiędzy 5 a 14 października 1582 roku, co miało skorygować narastające od setek lat opóźnienie. Nowy kalendarz wprowadzał również nieco inne obliczanie lat przestępnych, co miało poprawić dokładność kalendarza w stosunku do ruchów słońca.

Jednak nowy kalendarz nie poradził sobie ze wszystkimi błędami i słabościami swojego poprzednika, przez co na przykład przesilenie zimowe wypada czasami 21 a innym razem 22 grudnia. W czasach starożytnych przesilenie zimowe wypadało zawsze 24 grudnia.

Innym problemem była ustalona przez Sobur Nicejski dokładna data Świąt Wielkanocnych związanych z równonocą wiosenną, która przypadała na 21 marca. By uniknąć wprowadzania zmian związanych z ustalonym odgórnie świętem, tak dopasowano rachubę dni, by data ta została niezmieniona w nowym kalendarzu.

Rok przestępny w wierzeniach i zabobonach

Rok przestępny to niezbyt trafiona nazwa, dla wielu kojarzy się z czymś niedobrym i mało optymistycznym. Z tego też powodu od wieków nagromadziło się wiele zabobonów i wierzeń, które określają lata przestępne jako pechowe i mało pomyślne.

W okresie przedchrześcijańskim na ziemiach Słowian używano kalendarza księżycowego, w którym nie istniało pojęcie roku przestępnego. Gdy kościół wprowadził nowy sposób liczenia dni, było to dla naszych przodków ogromną zmianą, a pojawienie się dodatkowego dnia w roku, powiązano z wieloma przesądami.

Rok przestępny uważano za wyjątkowo pechowy, taki w którym należy liczyć się z dodatkowymi problemami, jak kłopotami ze zdrowiem, tragicznymi wypadkami, większą ilością samobójstw oraz zgonami z niewyjaśnionych przyczyn.

Wierzono na przykład, że w latach przestępnych łatwiej o wojnę czy krwawe konflikty. Nawet gdy wojna lub inne mordobicie przypadało w zwykłych latach, twierdzono, że winę za to ponoszą wydarzenia z roku przestępnego.

Utarło się również, że nie powinno brać się ślubu w latach przestępnych, gdyż małżeństwa zawarte w tym czasie dużo częściej kończą się rozwodem, a szczęście omija małżonków szerokim łukiem. Dramaty małżeńskie, zdrady, choroby i inne tragedie w domu to tylko niektóre z wydarzeń przypisywanych latom przestępnym. Zabobony te dotyczyły także innych dziedzin życia. Była to na przykład zmiana pracy, bardzo niewskazana w roku przestępnym, budowa domu, narodziny dziecka, kupno ziemi czy daleka podróż, wszytko to w roku przestępnym musiało skończyć się źle.

Jeżeli rok przestępny miał tak złą sławę, pomyśl tylko, co działo się 29 lutego w dniu, który był sprawcą całego tego zamieszania. Stare ludowe mądrości doradzały, by w tym dniu najlepiej nie wychodzić z domu, a już na pewno nie podejmować ważnych decyzji czy wykonywać istotnych prac.

Wierzono również, że ludzie urodzeni 29 lutego są wyjątkowi (zwłaszcza kobiety), niekoniecznie w złym tego słowa znaczeniu. Ludzi takich uważana za obdarzonych niezwykłym przeczuciem, szóstym zmysłem czy niesamowitą intuicją, a czasami nawet przypisywano im zdolności paranormalne. Jednak ludzie ci mieli być bardziej od innych podatni na pecha i wszelkie nieszczęścia, gdyż data ich urodzin jest przeklęta. W samych początkach chrześcijaństwa, jak donoszą podania i legendy, osoby urodzone 29 lutego mogą być obdarzeni przeróżnymi darami, przeznaczonymi nie dla nich, ale dla innych ludzi z ich otoczenia.

Dzień 29 lutego i przypisywane mu szczególne znaczenia:

• W wielu kulturach uważało się 29 lutego za dzień nieistniejący, którego być nie powinno, a więc to, co wydarzyło się tego dnia, należało uznać za niebyłe.
• Gdy 29 lutego rodziło się dziecko, wierzono, że ma ono moc zmieniania świata.
• W Szkocji w dodatkowym dniu roku zdrada małżeńska traktowana była dużo łagodniej niż w inne dni roku.
• W Wielkiej Brytanii dzień 29 lutego jest jedynym, w którym kobiecie wypada oświadczyć się mężczyźnie.
• Magia tego dodatkowego dnia przenikać miała przedmioty ze zdwojoną, pozytywną mocą. Monety, obrazy i inne przedmioty stworzone 29 lutego uważane były za bardziej szlachetne i wartościowe.
• W astrologii data 29 dziewiątego lutego nie ma żadnego znaczenia, choć potocznie uważa się inaczej. Astrologia to wiara w układy ciał niebieskich, które za nic mają daty wymyślane przez ludzi.
• Również numerologia, która stara się wyjaśniać świat za pomocą liczb, nie doszukuje się żadnego nadzwyczajnego znaczenia w dniu 29 lutego.

Przesądy i wierzenia odnoszące się do konkretnych dat są bardzo silnie zakorzenione w wielu społeczeństwach także dzisiaj, lecz jeżeli jesteś osobą przesądną, pamiętaj, że żadne statystyki nie wskazują na to, by miało to coś wspólnego z rzeczywistością.

Rok przestępny fakty, informacje i ciekawostki

• Lata przestępne to te, w których występuje dodatkowy dzień w lutym. Miesiąc ten ma wówczas nie 28 jak zwykle, ale 29 dni.
• Pojawienie się dodatkowego dnia w roku, wynika z faktu, że ziemia kręci się wokół własnej osi w czasie 23 godzin i 56 minut. Te brakujące 4 minuty to właśnie dodatkowy dzień co 4 lata.
• Poza rokiem przestępnym istnieje również sekunda przestępna. Jest to dodatkowa sekunda dodawana zwykle w czerwcu lub w grudniu po to, by zsynchronizować uniwersalny czas ze średnimi czasem słonecznym.
• Według obliczeń dodatkowym dniem nie jest 29 lutego, ale dodatkowe 24 godziny pomiędzy 23 i 24 lutego.
• W Szwecji w roku 1712 w związku z rezygnacją przejścia na kalendarz gregoriański luty miał aż 30 dni.
• Próby reformy kalendarza trwają nadal. W roku 1930 Elisabeth Achelis stworzyła koncepcję kalendarza światowego, w którym miesiące mają inne długości niż w kalendarzu gregoriańskim, a luty ma zawsze 30 dni. Jak się domyślasz, pomysł ten nie zdobył wielu zwolenników.