Plac Świętego Piotra i Kolumnada Berninieg w Rzymie

Plac Świętego Piotra w Rzymie jest zaraz po bazylice świętego Piotra jednym z najlepiej rozpoznawalnych miejsc Watykanu.

Bernini, który zaprojektował dwie przestrzenie połączone w jeden plac, wykazał w tym dziele cały swój architektoniczny geniusz. Pierwsza część placu, mająca kształt trapezu, styka się z fasadą Bazyliki świętego Piotra. Druga część ma kształt elipsy i jest w stanie pomieścić ponad 300 tysięcy ludzi.

Plac świętego Piotra w Rzymie i jego historia

Plac Świętego Piotra jest ogromną przestrzenią stanowiącą bramę do Watykanu. Jego budowa była częścią wielkiej rozbudowy Rzymu, tak by mogła odzwierciedlać potęgę papieża i ogromne znaczenie władzy kościoła. Budowa placu została ukończona kilkanaście lat po oddaniu do użytku Bazyliki Świętego Piotra. Prace rozpoczęły się w roku 1656 i zakończyły się w roku 1667. Pomysłodawcą i sponsorem tego ogromnego przedsięwzięcia był papież Aleksander VII.

Na wykonawcę projektu wybrano słynnego włoskiego rzeźbiarza, malarza i architekta, którym był Giovanni Lorenzo Bernini. Prace tego artysty rozsiane po całym Rzymie i nie tylko, do dziś zachwycają swoją ponadczasową wizją i niezwykłym pięknem.

Czas baroku był okresem, w którym fascynowano się najnowszymi odkryciami naukowymi w tym również astronomicznymi. Podczas prowadzenia obserwacji nieba okazało się, że Ziemia, podobnie jak pozostałe planety, porusza się wokół Słońca po eliptycznych trajektoriach, a nie jak sądzono wcześniej po okręgach. Przypuszcza się, że to właśnie to odkrycie zaważyły na wyborze kształtu Placu Świętego Piotra w Rzymie.

Kolumnada Berniniego wokół Placu Świętego Piotra w Rzymie

Bernini zdecydował się otoczyć cały Plac Świętego Piotra ogromną kolumnadą, składającą się z 284 potężnych i strzelistych kolumn ustawionych z obu stron placu. Jeden z odnalezionych szkiców Berniniego wyjaśnia zamysł artysty. Jest to rysunek postaci ludzkiej widocznej od góry z ramionami otaczającymi świat.

Kolumnada Berniniego miała pokazać, postać Boga oplatającego świat swoimi ramionami, a także boskie ramiona przygarniające do siebie wszystkich wiernych.

Kolumny ustawione w stylu Toskańskim wokół placu mogą wydawać się jednakowe, lecz takie nie są. Te stojące najdalej od Bazyliki Świętego Piotra są grubsze od tych stojących bliżej kościoła. Celem artysty była chęć wywołania iluzji optycznej, dzięki której bazylika ma wydawać się większa i bardziej monumentalna.

Kolumnadę wieńczy attyka ażurowa, czyli górny element elewacji w postaci ściany osłaniającej dach. Obecnie attyka w budynkach pełni funkcję estetyczną, lecz w przeszłości jej zadaniem było powstrzymanie ognia przed przenoszeniem się na sąsiednie budynki. W przypadku attyki, zastosowanej przez Berniniego w jego kolumnadzie, jest możliwość wyeksponowania szczycie budynku szeregu rzeźb przedstawiających świętych.

Na całej długości kolumnady rozstawiono symetrycznie wyrzeźbione w kamieniu posągi 140 świętych. Wśród posągów, na wysokości fontanny stojącej po lewej stronie placu, zobaczyć możesz postać świętego Jacka Odrowąża. Był to polski duchowny z XII wieku, który jako pierwszy Polak wstąpił do nowego zakonu kaznodziejskiego i wyruszył w świat, by ewangelizować ludność Moraw, Polski, Czech i Rusi, dzięki czemu zyskał przydomek Apostoła Słowian. Jeszcze nim umarł, został uznany za cudotwórcę, dzięki czemu uczyniono go świętym i ostatecznie trafił na attykę Berniniego w Rzymie.

Elementy Placu Świętego Piotr, którym warto się przyjrzeć

Plac Świętego Piotra w Rzymie sam w sobie jest wielką atrakcją i bramą do Watykanu, jednak na tej ogromnej przestrzeni rozpieszczono kilka elementów, które warto zobaczyć i bliżej im się przyjrzeć.

Plac Świętego Piotra w Watykanie i egipski obelisk

Obelisk stojący na samym środku Placu Świętego Piotra w Rzymie może dziwić, gdyż jest to pochodzący z Egiptu, wyciosany z wielkiego bloku czerwonego granitu monolit, będący symbolem starych religii.

Jego historia zaczęła się w Asuan, gdzie został wyciosany ponad trzy tysiące lat temu. Przez całe stulecia wznosił się wysoko w niebo nad suchym jak pieprz Egiptem, aż do czasu, gdy Rzymianie przybyli do Afryki. Najeźdźcy podbili pustynny kraj i zapakowali wiele zabytków na statki, by wysłać je do Rzymu, w tym również ogromny obelisk.

Zadanie nie było proste, gdyż ogromny monolit ważył niemalże 500 ton i miał długość ponad 25 metrów. Gdyby nie to, że sam cesarz Kaligula zażyczył sobie, mieć go w swoich ogrodach, nikomu nie przyszłoby do głowy, aby taszczyć tak ogromny kamień przez morze. By wykonać życzenie cesarza, rzymscy inżynierowie zbudowali ogromny statek, na którym obelisk przemierzył morze.

Początkowo ustawiono go w miejscu nazywanym Cyrkiem Nerona, miejscu, w którym, jak głoszą legendy, mordowano pierwszych chrześcijan. Jedna z przypowieści głosi, że to u podstawy obelisku ścinano głowy tych, którzy nie chcieli wyrzec się wiary w jednego Boga. Inna mówi, że strzelisty kamień był światkiem śmierci samego Świętego Piotra.

Obelisk z Placu Świętego Piotra przetrwał do dziś, choć inne egipskie obeliski, których w Rzymie jest trzynaście, nie miały tyle szczęścia. W roku 410, gdy Rzym zdobyli Wizygoci, wszystkie pozostałe obeliski zostały potłuczone i obalone, podobnie jak wiele innych cennych zabytków.

Na obecnym miejscu egipski obelisk stanął w roku 1586 na polecenie papieża Sykstusa V. Ma on być dla wiernych przybywających do Watykanu przypomnieniem bestialskich mordów na chrześcijanach, których prawdopodobnie był świadkiem. Z tej okazji na obelisku wyryto napis:

---

SANTISSIME CRVCI/SIXTUS V PONT MAX/CONSECRAVIT E PRIORE SEDE/ANNVLSVM/ET CAESS AVG TIB/I L ABLATUM/MDLXXXVI

Sykstus V papież, poświęcił Najświętszemu Krzyżowi ten kamień wyrwany ze swojego pierwotnego miejsca posadowienia za panowania cesarzy Augusta i Tyberiusza oraz przeniesiony w roku 1586

---

Poza powyższym napisem na obelisku są jeszcze inne inskrypcje w języku łacińskim i opowiadają one historię kamienia.

Obelisk jest obecnie centralnym punktem nie tylko samego placu, ale także wielu mszy świętych organizowanych w Watykanie. To od obelisku do Bazyliki Świętego Piotra rusza procesja w Niedzielę Palmową i uważana jest ona za jedną z najbardziej spektakularnych ceremonii w Watykanie.

Plac Świętego Piotra w Watykanie i słynne fontanny

Plac Świętego Piotra w Rzymie zdobią dwie fontanny ustawione symetrycznie po obu stronach egipskiego obelisku. Uroda obu fontanna nie jest może powalająca, ale łatwo sobie wyobrazić jak przyjemny jest szum chłodnej wody podczas wielogodzinnych mszy, podczas których tłumy ludzi wypełniają plac.

W upalne dni, gdy słońce stoi w zenicie, a temperatura przypomina pustynię, z której pochodzi watykański obelisk, tryskająca z fontann woda tworzy chłodny, wywołujący tęczę parawan wodnej mgiełki, efekt jest niesamowity i zakładam, dokładnie taki był zamysł Berniniego.

Obie fontanny składają się z dolnej misy, kamiennego trzonu i dwóch zmniejszających się basenów, dzięki czemu tryskająca woda może łagodnie przelewać się z jednej części fontanny do drugiej, tworząc szumiące kaskady. Fontanny zostały wykonane z granitu i trawertynu, obie mają wysokość 8 metrów i podobny układ mis.

Na terenie dzisiejszego Placu Świętego Piotra, stała dawniej inna fontanna, zbudowana za czasów cesarza Trajana. Niestety kształt i wygląd oryginalnego wodotrysku jest dziś nieznany, zakłada się jednak, że nie był on zbyt odmienny od obecnej formy.

Po prawej stronie placu stoi fontanna wybudowana na polecenie papieża Innocentego VIII w roku 1490, mająca ulżyć przybywającym do Watykanu pielgrzymom. Korzystając z niej, mogli oni napić się czystej i chłodnej wody, a także obmyć zakurzone po długiej podróży ciała. Fontanna była wielokrotnie przebudowywana i modernizowana, a na pewnym etapie historii dobudowano do niej nawet poidła dla koni. Ostatecznie papież Paweł V zmodernizował akwedukt Trajana, dostarczający wodę do tej części Rzymu, dzięki czemu można było pozyskać silniejszy strumień wody w lokalnych fontannach.

Ostateczny kształt fontanna zyskała dzięki Carlo Maderno, utalentowanemu architektowi, który nie zyskał nigdy wielkiego rozgłosu i dziś znany jest jedynie garstce historyków sztuki, lecz to dzięki niemu duża część Rzymu zawdzięcza swój dzisiejszy wygląd.

Po zakończeniu prac przy kolumnadzie Bernini postanowił ujednolicić przestrzeń i zaprojektował drugą fontannę, mającą stanąć po przeciwległej stronie placu. Artysta wzorował się na fontannie Maderny, nadając jej podobny kształt i zdobienia. Elementami występującymi na obu fontannach są symbole papieskie i herby konkretnych głów kościoła, za których panowania owe zabytki powstały.

Plac Świętego Piotra w Watykanie i Spiżowa Brama do stolicy apostolskiej

Spiżowa Brama jest jedną z trzech bram, którymi można dostać się na teren Watykanu od strony Placu Świętego Piotra. Znajduje się ona po prawej stronie placu w kolumnadzie Berniniego.

Pozostałe wejścia do Watykanu są mniej znane i to przez nie do wnętrza dostają się pracownicy oraz wszelkie dostawy i towary. Spiżowa Brama jest wejściem oficjalnym wykorzystywanym podczas oficjalnych wydarzeń i wielkich uroczystości.

Przez wieki wykuło się powiedzenie „życie za spiżową bramą” co ma oznaczać wszelkie wydarzenia dziejące się na terenie Watykanu.

Plac Świętego Piotra w Rzymie informacje i ciekawostki

Rzym oferuje masę atrakcji, a organizację wielu z nich łatwiej jest przekazać odpowiednim i sprawdzonym organizacjom. Poniżej znajdziesz kilka linków, pod którymi znajdują się ciekawe propozycje do spędzenia czasu w stolicy Włoch.

• Koloseum w Rzymie to bezsprzecznie jeden z najbardziej znanych i najlepiej rozpoznawalnych zabytków w Wiecznym Mieście. Wraz z Panteonem, fontanną di Trevi i starożytnym placem Forum Romanum tworzy zestaw atrakcji Rzymu, którego nie ominie żaden turysta przybywający do stolicy Włoch.
• Forum Romanum, zwane również Forum Magnum, było sercem Rzymu i miejscem, gdzie najznamienitsza społeczność rzymska zbierała się, by wymieniać towary oraz informacje, a także zawierać sojusze i knuć spiski. Dziś mówimy: „wszystkie drogi prowadzą do Rzymu„, lecz w starożytności maksyma ta brzmiała: „wszystkie drogi prowadzą do Forum Romanum„.
• Palatyn to nazwa jednego z siedmiu wzgórz Rzymu oraz miejsce najstarszej osady, zwanej Roma quadrata, która była zalążkiem przyszłego Wiecznego Miasta. Legenda głosi, że to w jednej z grot na wzgórzu Palatyn, noszącej nazwę Lupercal, słynna wilczyca karmiła mitycznych braci Romulusa i Remusa.
• Muzeum Palatynu, przez Włochów nazywane Antiquarium del Palatino, to zbiór artefaktów i eksponatów wydobytych podczas wykopalisk i prac archeologicznych, prowadzonych na terenie wzgórza Palatyn w starożytnej części Rzymu. Muzeum to jest integralną częścią Palatynu i bezwzględnie należy odwiedzić je, podczas zwiedzania starożytnych zabytków w Wiecznym Mieście.
• Zamek Świętego Anioła w Rzymie to wyjątkowy zabytek, poczujesz to od razy, gdy tylko przestąpisz próg tej starożytnej budowli. Kiedy stąpasz po starych kamiennych schodach Zamku Świętego Anioła, czas i przestrzeń zlewają się w jedno, odsłaniając tajemnice minionych wieków.

• Plac świętego Piotra w Rzymie zaprojektowany przez jednego z najznamienitszych architektów baroku, Berniniego, w roku 1656.
• Plac otacza portyk, również zaprojektowany przez Berniniego. Jest to olbrzymia kolumnada, zwieńczona attyką, na której ustawiono posągi świętych.
• Wśród 140 posągów katolickich świętych znajduje się Polak święty Jacek Odrowąża.
• Długość od wejścia na plac do portyku bazyliki wynosi ponad 330 metrów, a szerokość 240 metrów.
• Plac na etapie projektowania miał pomieścić 100 tysięcy ludzi, lecz rekord zgromadzonych wiernych wyniósł niemal 300 tysięcy.
• Obelisk na środku owalnej części placu ma obecnie wysokość prawie 40, licząc z krzyżem i podstawą.
• Obelisk waży ponad 400 ton.
• By ustawić obelisk na placu w Rzymie, potrzeba było pracy ponad 20 tysięcy ludzi.
• Na placu poza obeliskiem zobaczyć możesz dwie fontanny. Pierwsza i starsza z nich stoi po prawej stronie i wykonana została przez architekta Madernę, drugą zaprojektował sam Bernini, wzorując się na pierwszej.
• Na placu Świętego Piotra w Rzymie znajduje się Spiżowa Brama, będąca oficjalnym wejściem do Watykanu.
• Na terenie placu miało miejsce wiele uroczystości takich jak beatyfikacje, kanonizacje i przeróżne audiencje z udziałem głowy kościoła.
• W roku 1981 na placu został postrzelony przez zamachowca papież Jan Paweł II.
• Najwięcej ludzi zgromadziło się na placu podczas pogrzebu Jana Pawła II. Do Watykanu zjechało wówczas ponad 4 miliony wiernych, z czego 300 tysięcy zmieściło się na Placu Świętego Piotra. Na kanonizacji papieża Polaka zgromadziło się w Watykanie ponad 800 tysięcy ludzi.
• Podczas kanonizacji świętej Josemirii Escrivy na terenie Watykanu zgromadziło się ponad 500 tysięcy wiernych, a na podobnym wydarzeniu, dotyczącym ojca Pio ponad 300 tysięcy.

Wersja angielska artykułu